امکان‌سنجی شناسایی چاه‌های با پتانسیل ماسه‌دهی زیاد با استفاده از نقشه‌های فرونشست (مطالعه موردی: استان البرز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

چکیده

ماسه‌دهی از جمله فرآیندهایی است که می‌تواند عملکرد چاه را تحت تأثیر قرار دهد و استحصال آب را با چالش‌هایی جدی از جمله آسیب‌دیدگی پمپ مواجه کند. به دلیل هزینه‌های بسیار زیاد حفر چاه، تشخیص پدیده ماسه‌دهی قبل از حفاری چاه جدید از اهمیت زیادی برخوردار است. در مناطقی که محیط آبخوان ریزدانه است، بدلیل برداشت آب و پایین افتادن سطح ایستابی، پدیده فرونشست رخ می‌دهد. از طرف دیگر، احتمال بروز پدیده ماسه‌دهی نیز در محدوده‌ای از آبخوان با محیط ریزدانه بیشتر است. در این تحقیق ابتدا به برآورد فرونشست در محدوده استان البرز با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای Sentinel-1 در سال‌های 2017 تا 2021 پرداخته شد. سپس با استفاده از بررسی‌های میدانی در بخش‌های جنوبی شهرستان ساوجبلاغ، شواهدی مبنی بر وجود ارتباط بین پدیده‌های ماسه‌دهی و فرونشست ارائه شد. همچنین، اطلاعات تعدادی از چاه‌ها که همراه با ماسه‌دهی بودند جمع‌آوری و با نقشه‌های فرونشست تطبیق داده شد. در نهایت به منظور کمی‌سازی اطلاعات، ضریب Jaccard برای تعیین میزان تشابه بین نقشه‌ فرونشست و ماسه‌دهی استفاده شد. نتایج نشان داد که نقشه‌های ماسه‌دهی و فرونشست زمین در محدوده ضریب Jaccard معادل 65%، متشابه هستند. به بیان دیگر با احتمال 65%، در شعاع 500 متری از چاه‌هایی که در محدوده فرونشست جدی قرار داشته باشند، پدیده ماسه-دهی نیز وجود خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Feasibility study on identifying wells with high sand production potential using the land subsidence maps (Case study: Alborz province)

نویسندگان [English]

  • Sara Fakouri
  • Mohammad Bijankhan
Water sciences and Eng. Dep., Faculty of agriculture and natural resources, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Sand production is a process affecting the well performance significantly. It would make severe challenges to water depletion and pump operation. Due to high drilling costs, identifying the sand production phenomenon prior to locating a new well is highly important. Land subsidence would occur in areas with fine-grain aquifers as a consequence of high water depletion. Furthermore, the sand production phenomenon is also related to the fine-grain aquifer. First, the land subsidence was estimated in Alborz province using Sentinel-1 satellite images from 2017 to 2021. Then, the relationship between sand production and the land subsidence phenomenon was investigated using the existing field evidence in southern parts of Savojbolaq. Also, the information on some wells with sand production phenomenon was compared with land subsidence maps. Finally, the Jaccard coefficient was employed to identify the similarity between land subsidence and sand production maps. The results indicated that the maps were identical at the level of the Jaccard coefficient of 65%. In other words, the wells in the high-risk land subsidence area could suffer from the sand production phenomenon with a probability of 65%.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fine grain aquifer
  • Land subsidence
  • Sand production
  • Water well
  • Jaccard coefficient
Abdi, T. (2013) The system of optimal exploitation of drinking wells in the villages of Islamshahr city, Master's thesis, Azad University, Department of Science and Research (In Farsi).
Akbari, M. (2021). Monitoring land subsidence due to geological and water resources factors using Differential Radar Interferometry method (Case Study: Arak city), Water and Soil Resources Protection Quarterly, 10(3), 115-132. (In Farsi)
Alizadeh, A., (2012). Principles of applied hydrology, 6th edition, 34th print, page 430 (In Farsi).
Calderhead, A. I. Martel, A. Alasset, P. Rivera, A. & Garfias,  J. (2010) Land subsidence induced by groundwater pumping, monitored by D-InSAR and field data in the Toluca Valley, Mexico, Canadian Journal of Remote Sensing, 36:1, 9-23, DOI: 10.5589/m10-024.
Calderhead, A. I. Martel, R. Rivera, A. Garfias, J. and Therrien, R. (2008) “Land Subsidence and Groundwater Resources Investigations with the Use of D-InSAR, Numerical Modeling, and Field Data in the Toluca Valley, Mexico”: https://www.researchgate.net/publication/241415192.
Calderhead, A. I. Martel, R. Rivera, A. Garfias, J. and Therrien, R. (2007) “Groundwater Resources and Land Subsidence investigations in the Toluca Valley, Mexico” https://www.researchgate.net/publication/241437267.
Calderhead, A. I. Therrien, R. Rivera, A. Martel, R. Garfias, J. (2011) Simulating pumping-induced regional land subsidence with the use of InSAR and field data in the Toluca Valley, Mexico. Advanced in Water Resources 34:83- 97.
Chung, N.C., Miasojedow, B., Startek, M., Gambin, A., (2019). Jaccard/tanimoto similarity test and estimation methods for biological presence-absence data. BMC Bioinformatics 20 (S15), http://dx.doi.org/10.1186/s12859-019-3118-5.
Du, Z. Ge, L. Ng, A. H. Zhu, Q. Yang, X. Li, L. (2018) Correlating the subsidence pattern and land use in Bandung, Indonesia with both Sentinel-1/2 and ALOS-2 satellite images, International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation. (Vol. 67),( PP. 54-68), ISSN 0303-2434, https://doi.org/10.1016/j.jag..01.001.
Haghighatmehr, P. Valadanzouj, M J. Tajik, R. Jabari, S. Sahebi, M R. Eslami R, Ganjiyan M, Dehghani M (2012) Time series analysis of Hashtgerd subsidence using radar interferometry and global positioning system. Geosciences Journal 22(85):105-114. (In Farsi)
Jaccard, P., 1912. The distribution of the flora in the alpine zone. New Phytol. 11 (2), 37–50. http://dx.doi.org/10.1111/j.1469-8137.1912.tb05611.x.
Janbaz Fotamy, M. Kholghi, M. Abdeh Kolahchi, A. Roostaei, M. (2019), Land Subsidence Assessment due to Groundwater Exploration by using Differential Radar Interferometry Technique, Case Study: Qazvin province, Iranian Water Resources Research Journal, 16th year, number 3, (54 series, autumn 2019), pp. 147-133. (In Farsi)
Koeneman, S.H., Cavanaugh, J.E., (2022), An improved asymptotic test for the Jaccard similarity index for binary data, Statistics and Probability Letters 184 (2022) 109375, https://doi.org/10.1016/j.spl.2022.109375.
Mahshadniya, (2004) Determining the areas of risk and possible risk of land subsidence in Iran due to unauthorized exploitation of underground water resources, first edition, Earth Sciences Database, p. 181. (In Farsi)
Mirbagheri, S. (1998). Engineering Hydrology, first edition, Shiraz University Press. (In Farsi)
Moradi A, Emadodin S, Arekhi S, Rezaei K. Earth subsidence analysis using radar interferometry technique, geotechnical and piezometric wells (case study: Urban region 18 Tehran ). jsaeh 2020; 7 (1) :153-176. (In Farsi)
Namghi, H. Sharifi, MB. Hosseini, M. (2012) Presenting an analytical method to estimate factors affecting land subsidence using field data and InSAR images in Neishabur Plain, Journal of the Engineering Geological Society of Iran, (Vol 6), (No. 1 - 2), (PP.33 - 5). (In Farsi)
Poland, J.F. (1984) Guidebook to studies of land subsidence due to ground-water withdrawal: prepared for the international hydrological programme, working group 8.4 , Studies and reports in hydrology / Unesco (No. 40), (p. 305).
Sayadi, M. (2016). Investigating the causes of sand production of drinking water wells in the villages of Tehran province, the project of Rustic Water and Wastewater Company of Tehran province. (In Farsi)
Sedaghat, M., (2003), Land and Water Resources, Payam Noor University Press, p. 368. (In Farsi)
Shafii, N. Goli Mokhtari, L. Amir Ahmadi, A. Zandi, R. (2019). Investigation of subsidence of Noorabad plain aquifer using radar interferometry method, Quantitative Geomorphology Research 8(4):93-111. (In Farsi)
Strozzi ,T. Wegmuller, U. Tosi ,L. Bitelli, G. Spreckels V (2001) Land subsidence monitoring with differential SAR interferometry. Photogrammetric Engineering & Remote Sensing, 67(11), 1261–1270.
Tehran Province Rustic Water and Wastewater Company, (2013). Reports on the situation of Rustic water and Wastewater in Islamshahr city. (In Farsi)
Waltham, A.C. (1989). Ground subsidence. Blackie & Son Limites.
Zhang, J.J., (2019). Chapter 12 - Sanding prediction, Applied Petroleum Geomechanics, 2019, Pages 483-497,  https://doi.org/10.1016/B978-0-12-814814-3.00012-5.