مطالعه ی آزمایشگاهی آب‌شستگی پایین‌دست سرریزهای پلکانی-کنگره‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد ، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 دانشیار، گروه مهندسی آب و وابسته پژوهشی پژوهشکده حوضه آبی دریای خزر، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

3 استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

یکی از مباحث مهم در ساماندهی رودخانه‌ها، پایدار‌سازی بازه‌های فرسایشی می‌باشد. برای این منظور از سازه‌های کنترل تراز بستر که می‌توانند با مصالح سنگی، بنایی و یا بتن ساخته شوند، استفاده می‌گردد. از جمله سازه‌های کنترل تراز بستر برای اصلاح شیب بستر رودخانه‌ها، سرریزهای پلکانی می‌باشد. نظر به اهمیت توجه به مقدار عمق آب‌شستگی در پایین‌دست این سازه‌ها به‌منظور طراحی ایمن و پایدار آن‌ها، در تحقیق حاضر تأثیر ایجاد کنگره با هندسه‌های مختلف بر تغییرات عمق آب‌شستگی در پایین‌دست سرریزهای پلکانی با شیب 1:1، 1:2 و 1:3 به‌صورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش‌ها برای شرایط مختلف دبی، هندسه کنگره‌ها و اعماق پایاب صورت پذیرفت. تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد در شیب کارگذاری پلکان‌های 1:1 در بهترین حالت هندسه کنگره‌ها، عمق حداکثر آب‌شستگی به‌طور متوسط نسبت به حالت بدون کنگره در دو عمق پایاب حداقل و حداکثر به‌ترتیب به میزان 1/30 و 65 درصد کاهش می‌یابد. با تغییر شیب کارگذاری پلکان‌ها به 1:2، ایجاد هندسه‌های مختلف کنگره‌ها تأثیر معنی‌داری بر کاهش عمق حداکثر آب‌شستگی نداشت. با کاهش شیب کارگذاری پلکان‌ها به 1:3 در بهترین هندسه، عمق حداکثر آب‌شستگی به‌طور متوسط نسبت به حالت بدون کنگره در دو عمق پایاب حداقل و حداکثر به‌ترتیب 2/25 و 5/24 درصد کاهش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Laboratory Study of Scour Downstream of Stepped-labyrinth Weirs

نویسندگان [English]

  • Zahra kazempour larsari 1
  • Mahdi Esmaeili Varaki 2
  • Amir Malekpour 3
1 MSc Student, Department of water engineering, Faculty of Agriculture, University of Guilan, Rasht, Iran
2 Associate Professor, Department of water engineering, Faculty of Agriculture, University of Guilan, Rasht, Iran
3 Assistant Professor, Department of water engineering, Faculty of Agriculture, University of Guilan, Rasht, Iran
چکیده [English]

One of the important issues in rivers planning is the stabilization of erosive reaches. For this purpose, grade control structures that can be made of stone and masonry or concrete materials are used. Stepped weirs  are among the grade control structures  for modification  of rivers bed slopes. Paying attention to the geometry of scour depth at the downstream of these structures is important in order to design structures safely and stably.  In the present study, the effects of labyrinths with different geometries on the scour depth variation at downstream of the stepped weirs with slopes of 1:1, 1:2 and 1:3 were investigated experimentally. The experiments were performed for various conditions of discharge, geometry of labyrinths and tail water depths. Analyses of the results showed at the best case of labyrinth geometry for the 1:1 stepped slope, the maximum scour depth corresponding to the minimum and maximum tail water depths reduced 30.1% and 65%, respectively as compared to the flat step. By reducing the steps slopeto 1:2, considered geometries of labyrinth did not have significant effect on reduction of the maximum scour depth. Further reduction of the steps slope to 1:3 at the best case of geometry reduced the maximum scour depth corresponding to the minimum and maximum tail water depths, 25.2% and 24.5% respectively, as compared to the flat step.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Grade control structures with labyrinth planform
  • Reduction of scour depth
  • Stepped weir
  • Tail water depth
Aminipor, y., J. Farhoudi,  and R. Roshan. (2014). Study scour downstream of stilling basin of stepped weir. Iranian journal of hydraulic, 9(4), 25-38.
Baylar, A., M. E. Emiroglu and T.Bagatur. (2003). An experimental investigation of aeration performance in stepped spillways. Water and Environment Journal, 20 (1), 35-42.
Boes, R. M., W. H. Hager. (2003). Hydraulic design of stepped spillways. J. Hydraul. Eng. 129(9), 671–679.
Chanson, H.(1994). Hydraulics of skimming flows over stepped channels and spillways. J. Hydraul. Res, 32(3), 445-460.
Chanson, H. (2001). The hydraulic of stepped chutes and spillways. Balkema, Rotterdom, Netherland. P, 350.
Chinnarasri, C., S. Donjadee and U. Israngkura. (2008). Hydraulic characteristics of gabion-stepped weirs. J. Hydraul. Eng, 134(8), 1147-1152.
Dey, S. and Raikar, R.V. (2007). Scour below a high vertical drop. J. Hydraul. Eng, 133(5), 564-568.
Hoffmans, G. J. C. M. and Verhij, H.J. (1997). Scour manual. A. A Balkema. Rotterdam. Brookfield.
Hoffmans, G.J.C.M. and K.W. Pilarczyk. (1995). Local scour downstream of hydraulic structure. J. Hydraul. Eng, 121(4), 326-339.
Ohtsu, I., Y. Yasuda and M. Takahashi. (2001). Discussion of “Onset of skimming flow on stepped spillways” by M.R. Chamani and N. Rajaratnam, J. Hydraul. Eng, 127(6), 522-524.
Ohtsu, I., Y.Yasuda and M.Takahashi. (2004). Flow characteristics of skimming flows in stepped channels. J. Hydraul. Eng, 130(9), 860–869.
Pagliara, S and M. Palermo. (2013). Rock grade control structures and stepped gabion weirs: Scour analysis and flow features. Acta Geophys, 61(1),126–150.
Pagliara, S., M. Palermo, S. Mahmoudi Kurdistani and L. Sagvand Hassanabadi. (2014). Erosive and hydrodynamic processes downstream of low-head control structures. Journal of Applied Water Engineering and Research, 3(2), 122-131.
Pegram, G., A. Officer and S. Mottram. (1999). Hydraulics of skimming flow on modeled stepped spillways, J. Hydraul. Eng, 125(5), 500-510.
Peyras, L., P. Royet and G. Degoutte. (1992). Flow and energy dissipation over stepped gabion weirs. J. Hydraul. Eng, 118(5), 707–717.
Rafiei, A. Kh. Ajdari and S. Emamgholizadeh. (2014). Effect of tail water depth on maximum scour depth at downstream of stepped weirs. 13th Iranian hydraulic conference. Tabriz. Iran.
Rajaratnam, N. (1990). Skimming flow in stepped spillways. J. Hydraul. Eng, 116 (44), 587-591.
Tuna, M. C and M. E Emiroglu. (2011). Scour profiles at downstream of cascades. Scientia Iranica. 18(3):338-347.
Tuna, M. C. (2012). Effect of offtake channel base angle of stepped spillway on scour hole. IJST, Transactions of Civil Eng. 36(C2), 239-251.
Zhang, G. and H. Chanson. (2016). Gabion Stepped Spillway: Interactions between Free-Surface, Cavity, and Seepage Flows. J. Hydraul. Eng. 142(5), 06016002-1-5.