اثر شیب و تغییر کاربری اراضی بر پایداری و میزان کربن آلی خاکدانه‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه آزاد خوراسگان

2 دانشیار خاک‌شناسی، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

این تحقیق به منظور بررسی تأثیر شیب و تغییر کاربری اراضی بر پایداری خاکدانه‌ها و میزان کربن آلی آنها در جنگل‌های بلوط غرب منطقة لردگان استان چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است. کاربری‌های رایج در منطقه شامل جنگل طبیعی، جنگل تخریب‌شده و کشاورزی دیم در اراضی تپه ماهوری در سه کلاس شیب 0-10، 10-30 و 30-50 درصد، تیمارهای مورد مطالعه انتخاب شدند. تعداد 99 نمونه خاک از عمق 0-10 سانتی‌متری سطحی خاک برداشت و جهت انجام آزمایش آماده شد. نتایج این مطالعه نشان داد تخریب جنگل و کشت مداوم دیم در طول نیم قرن باعث کاهش معنی‌دار شاخص‌های پایداری خاکدانه‌ها شامل MWD، WSA و GMD در همة کلاس‌های شیب شده است. بیشترین درصد خاکدانه‌های درشت (2-75/4 میلی‌متر) و خاکدانه‌های متوسط (25/0- 2 میلی‌متر) در شیب 0-10 درصد اراضی جنگلی با بیشترین ذخیرة مادة آلی مشاهده شد. بیشترین درصد خاکدانه‌های درشت در جنگل و بیشترین درصد خاکدانه‌های ریز (053/0- 25/0 میلی‌متر) در اراضی کشاورزی دیم و جنگل تخریب شده مشاهده شد. اختلاف معنی‌داری بین کاربری‌های مورد مطالعه در خصوص کربن آلی درون خاکدانه‌ها مشاهده شد. در مورد میزان کربن آلی موجود در خاکدانه‌های متوسط و ریز، بین کاربری جنگل تخریب شده و اراضی کشاورزی تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد.  نتایج این تحقیق همچنین نشان داد اختلاف معنی‌داری بین شیب‌های مختلف در میزان نیتروژن کل، کربن آلی و نسبت C/N وجود دارد، به طوری که کمترین مقدار آنها در شیب‌های تند (30-50 درصد) مشاهده شد.  توزیع نسبی نیتروژن کل و نسبت C/N در خاکدانه‌ها روندی مشابه روند کربن آلی از خود نشان داد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Aggregate Structure and Soil Organic Carbon Pools in Aggregate Size Fractions as Affected by Slope Gradient and Land Use Change in Hilly Regions, Western Iran

نویسندگان [English]

  • Parisa Mokhtari 1
  • Shamsollah Ayoubi 2
  • Mohammad Reza Mosaddeghi 2
1 Former Graduated Student, Department of Soil Science, College of Agriculture, Islamic Azad University, Khorasgan Branch, Isfahan, Iran
2 Assistant Professors, Department of Soil Science, College of Agriculture, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the effects of slope gradient and land use changes on aggregate stability and on Soil Organic Carbon (SOC) pools in aggregate size fractions in western Iran. Three land uses in the study area, namely: Natural Forest (NF), Disturbed Forest (DF) and Cultivated Land (CL) as well as three slope gradients (0-10%, S1, 10-30%, S2, and 30-50%, S3) were selected for soil sampling. A total of 99 soil samples were taken from the 0-10 cm depth of the surface layer within the whole studied hilly region. The results revealed that forest disturbances and continuous cultivation following deforestation significantly decreased soil Water Stable Aggregate (WSA) fraction, Mean Weight Diameter (MWD) as well as Geometric Mean Diameter (GMD) values within the three selected slope classes. The highest content in percent of macro-aggregates (2.00-4.75mm) and of meso-aggregates (0.25–2.00mm) were detected in the lower slope (S1) induced by higher C stocks in this site. The highest percentage of macro-aggregates was observed in the natural forest soil and while the highest micro-aggregates (0.053-0.25mm) observed in the cultivated and disturbed forest soils. There were significant SOC differences observed  among the three land uses for macro- aggregates, but no significant differences  identified for meso- and micro-aggregates as between disturbed forest vs. cultivated soils. The results also revealed significant differences among the gradient slopes concerning SOC and TN in aggregates for the three land uses, with the lowest ones observed in the steep slopes (S3) with the highest soil erosion rate. The relative distributions of total nitrogen along with C/N ratios among the aggregate fractions were in mach with the SOC distribution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • aggregate stability
  • land use change
  • slope gradient
  • Soil Organic Carbon
  • Total nitrogen