تأثیر بور و نیتروژن بر رشد و ترکیب شیمیایی اسفناج

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد فسا

2 استاد، دانشگاه شیراز

چکیده

سمیت بور عمدتاً در مناطق خشک و نیمه خشک به علت کاربرد آبهای شور و آبهایی که حاوی میزان نسبتاً بالایی از این عنصر هستند، شایع است. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از برخی عناصر غذایی مانند نیتروژن اثرات مضر سطوح بالای بور را کاهش می دهد. جهت بررسی برهمکنش بور و نیتروژن بر رشد و ترکیب شیمیایی اسفناج (Spinacia oleracea L.) آزمایش گلخانه‌ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا" تصادفی با شش سطح بور ( صفر، 5/2، 5، 10، 20 و 40 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک بصورت اسید بوریک) و چهار سطح نیتروژن ( صفر، 75، 150 و 300 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک بصورت اوره) با سه تکرار در یک خاک آهکی انجام شد. کاربرد بور سبب کاهش وزن خشک قسمت هوایی گردید و با مصرف نیتروژن سمیت بور بویژه در تیمارهای با غلظت پایین آن کاهش یافت. در غیاب بور و کاربرد 300 میلی گرم نیتروژن حدود 55 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت. کمترین وزن خشک در غیاب نیتروژن با کاربرد 40 میلی گرم بور در کیلوگرم خاک ( N0B40) مشاهده شد. بعلاوه افزودن بور غلظت بور و نیتروژن را در قسمت هوایی اسفناج افزایش داد. مصرف نیتروژن غلظت نیتروژن را افزایش ولی غلظت بور در گیاه کاهش داد. با افزایش مصرف بور و نیتروژن، غلظت اسید آمینه پرولین در برگ تازه اسفناج افزایش یافت. با افزایش مصرف بور، غلظت کلروفیل کاهش یافت ولی با افزودن تیمارهای نیتروژن غلظت کلروفیل افزایش یافت و تاثیر سوء بور را کاهش داد. غلظت کلروفیل اندازه‌گیری شده به روش شیمیایی در برگ تازه با قرائت کلروفیل‌متر سیر صعودی داشت. کاربرد بور سبب کاهش معنی‎دار در میانگین نسبت کلسیم به بور در اندام هوایی اسفناج شد که علت آن مربوط به افزایش غلظت بور با کاربرد تیمارهای بور می باشد ولی این نسبت با مصرف نیتروژن, در تمام سطوح بور, سیر صعودی داشت. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در خاکهای با بور بالا، کاربرد نیتروژن با کاهش اثرات سوء سمیت بور، رشد اسفناج را افزایش می‌ دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Boron and Nitrogen on Growth and Chemical Composition of Spinach

نویسندگان [English]

  • Hadi Koohkan 1
  • Manoochehr Maftoon 2
1
2
چکیده [English]

Boron toxicity is becoming more extensively widespread in arid and semi arid regions, due to the application of either saline waters or irrigation waters containing a relatively high B content. Results of research indicate that addition of certain plant nutrients such as N may reduce the harmful effect of high B levels. Therefore, the present experiment was undertaken to evaluate the interactive effect as of N and B on the growth and chemical composition of rice in a calcareous soil. Treatments consisted of six B rates ( 0, 2.5, 5, 10, 20 and 40 mg kg-1 as boric acid) and four levels of N ( 0, 75, 150 and 300 mg kg-1 as urea) arranged in a factorial manner in completely randomized design of three replicates.Application of B decreased shoot dry matter. In treatments with low B concentrations, N application alleviated the toxic effect of B. In the absence of B, application of 300 mgN kg-1 of soil caused an increase in dry matter weight by 55% as compared with control plants . Minimum of dry matter weight was in the absence of N with addition of 40 mg B kg-1 of soil (N0B40). Moreover, it was observed that the addition of B increases B and N concentrations in the aerial parts of the spinach plant. The N concentration increased while B accumulation decreased with increasing N rates. Application of N and B increased proline concentration in fresh leaf. Chlorophyll concentration decreased with increasing B levels. N fertilization increased chlorophyll content and somewhat reduced the adverse effects of high B rates on this plant parameter. There was a general trend of increase in chlorophyll concentration in fresh leaf with increasing chlorophyll meter readings. Application of B decreased mean Ca: B ratio in the spinach shoot, significantly due to B concentration getting increased with increasing B rates. But at all B levels, there was a general trend of increase in this ratio with application of N. The results reported herein show that in soils with high B levels, N application may alleviate the suppressing effects of B toxicity and increase rice growth, possibly due to a diminishing trend in B absorption by the plant.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Boron toxicity
  • Ca/B ratio
  • nitrogen
  • Proline and chlorophyll concentrations
  • Spinach