برآورد شاخص کیفیت فیزیکی خاک با استفاده از ویژگی‌های زودیافت خاک در تعدادی از خاک‌های شور و آهکی

نویسندگان

چکیده

ظرفیت خاک برای تولید در اکوسیستم و کاربری اراضی برای حفظ باروری بیولوژیکی، کیفیت محیط زیست و تقویت سلامتی گیاه و حیوان، کیفیت خاک نام دارد که ارزیابی دقیق آن برای مدیریت پایدار خاک ضروری است. چون نمی‌توان کیفیت خاک را مستقیما اندازه‌گیری کرد، باید آن را از شاخصهای کیفیت استنتاج نمود. شاخصهای کیفیت خاک ویژگیهای قابل‌ اندازه‌گیری خاک هستند. با توجه به پیچیدگی کیفیت خاک و اهمیت آن، معرفی یک شاخص کمی برای تعیین کیفیت خاک (S) و برآورد شاخص S با استفاده از توابع انتقالی و ویژگیهای زودیافت خاک از اهداف تحقیق حاضر بوده است. بدین منظور ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی 84 نمونه خاک (27 نمونه خاک شور و 57 نمونه خاک آهکی) از قبیل توزیع اندازه ذرات، مواد آلی، جرم مخصوص ظاهری، کربنات کلسیم معادل، قابلیت هدایت الکتریکی(EC) و نسبت جذب سدیم(SAR) اندازه‌گیری شد. همچنین منحنی رطوبتی آنها در مکشهای 0 ، 5/1، 5/2، 5/5، 10، 20، 30، 50، 100، 200، 300، 500 و kPa 1000 اندازه‌گیری شد. با استفاده از نرم‌افزار Rosetta پارامترهای معادله وان‌گن‌اختن(1980) تعیین شد و شیب منحنی رطوبتی در نقطه عطف تعیین و به عنوان شاخص کیفیت فیزیکی خاک (S) در نظر گرفته شد. سپس با استفاده از توابع انتقالی و نرم‌افزار SPSS رابطه رگرسیونی بین این شاخص و ویژگیهای زودیافت خاک تعیین شد. نتایج نشان داد همبستگی معنی‌داری بین شاخص S و درصد رس، سیلت و کربنات کلسیم معادل در هر سه نوع خاک شور، آهکی و شور-آهکی وجود دارد (p=0.01). همچنین بین شاخصS و جرم مخصوص ظاهری در خاکهای شور و آهکی به ترتیب در سطوح 5% و 1% همبستگی معنی‌داری مشاهده شد. نتایج نشان داد که رابطه رگرسیونی قوی بین مقادیر شاخص S اندازه‌گیری شده از منحنی رطوبتی و برآورد شده با استفاده از صفات زودیافت خاک برقرار است و ضریب همبستگی بین این دو در خاکهای شور، آهکی و شور-آهکی به ترتیب 855/0، 928/0 و 919/0 بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prediction of Soil Physical Quality Index by Using Conveniently Measurable Soil Properties in Some Saline and Calcareous Soils

نویسندگان [English]

  • Hojat Emami
  • Mahdi Shorafa
  • Mohammadreza Neishaboori
  • Abdolmajid Liaghat
چکیده [English]

Soil quality has been defined as “the capacity of a soil to function within ecosystem and land use boundaries, to sustain biological productivity, maintain environmental quality, and promote plant as well as animal health”. Its assessment is needed to improve sustainable soil management. Since soil quality can’t be measured directly, it must be inferred from quality related indicators, which are measurable soil properties. The objectives of this research are: I) to identify a factor of quantitative assessment of soil quality, namely soil physical quality index (S) and II) to predict the S index by using, Pedo-transfer functions along with some conveniently measurable soil properties. Some physical and chemical properties of 84 soil samples (27 samples saline and 57 ones calcareous), such as particle size distribution, organic matter, bulk density, carbonates (CaCO3), Electrical Conductivity (EC), and Sodium Adsorption Ratio (SAR) were assessed. Also soils' moisture retention curves were plotted at 0, 2.5, 5.5, 10, 20, 30, 50, 100, 200, 300, 500, 1000 kpa pressure heads. The parameters of Van Genuchten equation (1980), through a use of ROSSETA software, as well as the slope of moisture retention curve, at the inflection point, were determined. The slope of the curve was considered as soil physical quality index (S). Regression was established between this index and the conveniently measurable soil properties through a use of Pedo-transfer functions and an employment of SPSS software. The results showed that there is a significant correlation existing S index and the percentage of clay, silt and carbonates in saline, calcareous as well as in all data set (p=0.01). Also a significant correlation existed between S index and bulk density in saline and calcareous soils shown at 5 and 1% level, respectively. The results finally indicated a strong regression relationship between calculated S obtained from moisture retention curve and S predicted from conveniently measurable properties. Correlation coefficients between the two were 0.855, 0.920, and 0.919 in saline, calcareous, and all data set, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Calcareous soil
  • conveniently measurable soil properties
  • inflection point
  • Pedo-transfer functions
  • Saline soil
  • Soil Moisture Retention Curve
  • Soil quality