ارزیابی جامع ظرفیت‌برد منابع آب تالاب انزلی با استفاده از روش وزندهی ترکیبی AHP-Entropy- CRITIC و مدل TOPSIS-GRA

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

2 گروه مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، گیلان.

3 گروه مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

تالاب‌های شهری به دلیل فرایند شهرنشینی و دفع فاضلاب با سرعت بالایی در حال نابودی هستند که تهدیدی برای کیفیت آب و منابع زندگی انسان‌هاست. ارزیابی ظرفیت‌برد منابع آب (WRCC) در این تالاب‌ها ضروری است تا دست‌یابی به توسعه پایدار و هم‌افزایی بین توسعه اقتصادی و حفاظت از منابع آب تسهیل شود. این مطالعه با ارزیابی ظرفیت‌برد منابع تالاب انزلی به بررسی وضعیت این تالاب که در محدوده مطالعاتی فومنات استان گیلان واقع شده است، در یک دوره‌ زمانی 10 ساله (1400-1391) پرداخته است. در این مطالعه، ابتدا با توجه به داده‌ها و اطلاعات موجود، 8 شاخص ارزیابی با درنظر گرفتن 3 زیرسیستم منابع آب، اقتصاد و محیط زیست تعریف شد. بر اساس داده‌ها و اطلاعات در دسترس، هر شاخص در 4 سطح I (قابل بارگیری)، سطح II (ضعیف)، سطح III (بحرانی) و سطح IV (فوق بحرانی) طبقه‌بندی شدند. سپس وزن هر شاخص با سه روش AHP، Entropy و CRITIC محاسبه شد و وزن‌های حاصل از سه روش با روش میانگین هندسی ترکیب و تعیین شد. در ادامه، مقادیر سالانه هر یک از شاخص‌ها به همراه وزن‌های مربوطه و در 4 سطح ارزیابی به مدلی که ترکیبی از تحلیل رابطه خاکستری (GRA) و روش شباهت به گزینه ایده‌آل (TOPSIS) است، اعمال شد. در نهایت بر اساس نتایج ظرفیت‌برد سالانه، عوامل مانع WRCC شناسایی شدند. ارزیابی WRCC حاکی از وضعیت IV (فوق بحرانی) تالاب از سال 1392 به بعد است. زیرسیستم منابع آب در شرایط بحرانی و فوق بحرانی قرار دارد و موجب کاهش ظرفیت برد کلی می‌شود، در حالی که زیرسیستم اقتصادی به این ظرفیت کمک می‌کند. بر اساس نتایج مدل درجه مانع، چهار عامل اصلی تأثیرگذار بر ظرفیت‌برد شامل کیفیت آب ورودی، درصد تامین آب مورد نیاز، درصد تامین آب نواحی بالادست و نسبت کل آب در دسترس به جمعیت هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Comprehensive Assessment of Water Resources Carrying Capacity in Anzali Wetland Using AHP-Entropy-CRITIC Combined Weighting Method and TOPSIS-GRA Model

نویسندگان [English]

  • Maedeh Keyvanfar 1
  • Somaye Janatrostami 2
  • Afshin Ashrafzadeh 3
1 Department of Water Engineering, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran
2 Department of Water Engineering, College of Agriculture, University of Guilan, Rasht, Guilan.
3 Department of Water Engineering, Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan, Rasht, Iran.
چکیده [English]

This study evaluated the WRCC of Anzali Wetland, located in the Fumanat region of Gilan Province, over a 10-year period (2011-2021). eight evaluation indicators were defined based on available data and information, considering three subsystems: water resources, economy, and environment. Each indicator was classified into four levels: I (loadable), II (weak), III (critical), and IV(Overload). The weight of each indicator was calculated using three methods: AHP, Entropy, and CRITIC. The weights obtained from the three methods were combined using the geometric mean. Subsequently, the annual values of each indicator, along with their corresponding weights and four evaluation levels, were applied to a model combining Grey Relational Analysis (GRA) and Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS). Finally, based on the annual WRCC results, the obstacle factors were identified. The WRCC assessment indicated that the wetland has been in a overloading condition (IV) since 2013. The water resources subsystem is in a critical or overloading condition, reducing the overall carrying capacity, while the economic subsystem contributes to this capacity. According to the obstacle degree model results, the four main factors affecting the WRCC include the quality of incoming water, the percentage of water supply required, the percentage of water supply for upstream areas, and the ratio of total available water to the population.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Barrier Degree
  • Composite Weights
  • Evaluation Indicators
  • Water Resources Carrying Capacity