ارزیابی حریم کیفی چشمه با رویکرد تلفیق شاخص آسیب‌پذیری VESPA و روش MDHT (منطقه موردمطالعه: چشمه‌های کارستی در حوضه سد سیمره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه محیط زیست واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 گروه محیط زیست، ,واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

چکیده

توسعه ناپایدار بدون درنظرگرفتن آمایش منطقه‌ای می‌تواند اثرات نامطلوب محیطی بخصوص در منابع آب کارستی یک منطقه ازنقطه‌نظر کیفی ایجاد کند. براین‌اساس در این مطالعه با استفاده از تلفیق دو روش تعیین آسیب‌پذیری چشمه و حریم کیفی به روش MDHT، پهنه‌بندی حریم کیفی برای چشمه‌ها به‌عنوان خروجی سیستم کارستی انجام گرفت. این مطالعه برای سه دهنه چشمه در پایین‌دست سد سیمره برای یک دوره پنج ساله انجام شده است. نتایج نشان داد که مقدار شاخص آسیب‌پذیری در چشمه S1 نسبت به دو چشمه دیگر بالاتر و مقدار 4/150 به‌دست‌آمده است. تحلیل نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که میزان آسیب‌پذیری تابعی معکوسی از آبدهی چشمه بوده است. با افزایش میزان آبدهی میزان شاخص آسیب‌پذیری کاهش می‌یابد. باتوجه‌به انتخاب روش MDHT برای تعیین حریم کیفی چشمه و نقش میزان آبدهی در تعیین سناریو حریم، بیشترین میزان آبدهی مربوط به چشمه S3 بوده است. مقدار شاخص MDHT به‌دست‌آمده نیز نسبت به دو چشمه دیگر بیشتر و مقدار 417 محاسبه شده است. کمترین میزان آبدهی نیز مربوط به چشمه S1 بوده که مقدار شاخص MDHT نیز 75/14 به دست آمد و بیشترین سطح و حریم مربوط به چشمه S1 و کمترین سطح حریم مربوط به چشمه‌های S2 و S3 است. نتایج نشان می‌دهد شبکه کارستی چشمه‌های منطقه دارای آسیب‌پذیری بوده که باعث می‌شود حریم کیفی این منابع تحت‌تأثیر قرار گرفته و پهنه‌های حساس منطقه برای توسعه بهره‌برداری به شدت با خطر آلودگی همراه شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessment of Spring Quality Privacy with the Combined Approach of VESPA Vulnerability Index and MDHT Method

نویسندگان [English]

  • Farzaneh Janmohammadi 1
  • Roxana Moogouei 2
  • Hamid Kardan Moghaddam 3
1 Department of Environment, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Department of Environmental Planning, Management and Education, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
3 Department of Environment, North Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Unsustainable development without considering regional planning can create adverse environmental effects, especially in karst water resources of a region from a qualitative point of view. Accordingly, in this study, a combination of two methods for determining spring vulnerability and qualitative zoning by MDHT method was used. This study was performed for three springs downstream of Seymareh Dam for a period of 5 years. The results showed that the value of vulnerability index in S1 spring was higher than the other two springs and the value was 150.4. Analysis of the results showed that the degree of vulnerability was an inverse function of spring discharge. By increasing the amount of discharge, the vulnerability index decreases. Considering the choice of MDHT method for qualitative zoning of the spring and the role of flow rate in determining the zoning scenario, the highest flow rate was related to S3 spring. The value of obtained MDHT index was also higher than the other two sources and the value of 417 has been calculated. The lowest flow rate was related to S1 spring and the MDHT index value was 14.75. The highest level is related to spring S1 and the lowest level is related to springs S2 and S3. The results show that the karst network of springs in the region is vulnerable, which affects the quality of these resources and sensitive areas of the region to develop exploitation are strongly associated with the risk of pollution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vulnerability
  • Discharge
  • Karst
  • VESPA
  • MDHT

مراجع

Banzato, C., Butera, I., Revelli, R., & Vigna, B. (2017). Reliability of the VESPA index in identifying spring vulnerability level. Journal of Hydrologic Engineering, 22(6), 04017008.
Civita, M., De Maio, M., & Vigna, B. (1999). Una metodologia GIS per la valutazione della ricarica attiva degli acquiferi. Proceedings “III Convegno Nazionale sulla Protezione e Gestione delle Acque Sotterranee”, Parma, 1291-1303.
Civita, M. V. (2008). An improved method for delineating source protection zones for karst springs based on analysis of recession curve data. Hydrogeology Journal, 16(5), 855-869.
Galleani, L., Vigna, B., Banzato, C., & Russo, S. L. (2011). Validation of a vulnerability estimator for spring protection areas: the VESPA index. Journal of hydrology, 396(3-4), 233-245.
Javadi, S., Moghaddam, H. K., & Roozbahani, R. (2019). Determining springs protection areas by combining an analytical model and vulnerability index. Catena, 182, 104167.
Javadi, S., Kardan Moghaddam, H., & Neshat, A. (2020). A new approach for vulnerability assessment of coastal aquifers using combined index. Geocarto International, 1-23.
Kardan Moghaddam, H., Jafari, F., & Javadi, S. (2017). Vulnerability evaluation of a coastal aquifer via GALDIT model and comparison with DRASTIC index using quality parameters. Hydrological Sciences Journal, 62(1), 137-146.
Karimi vardnjani, H. (2010). Karst Hydrogeology "Concepts and Methods. Eram Shiraz Publications. pp 414.
Kiaee, M., & Javadi, S. (2021). Assessment of vulnerability and risk mapping in a karst watershed using combination of VESPA & EPIK indices. Hydrogeology.
Moghaddam, H. K., kivi, Z. R., Bahreinimotlagh, M., & Moghddam, H. K. (2020). Evaluation of the groundwater resources vulnerability index using nitrate concentration prediction approach. Geocarto International, (just-accepted), 1-15.
 
تحقیقات آب و خاک ایران
دوره 53، شماره 3
خرداد 1401
صفحه 459-470

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار