شبیه‌سازی پیوسته فرآیند بارش- رواناب با بکارگیری مدل تلفات SMA در حوضه ابوالعباس با استفاده از مدل HEC-HMS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه علوم و مهندسی آب، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

آگاهی از توان طبیعی تولید رواناب در حوضه‌های آبریز یکی از نیازهای اساسی جهت برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری بهینه از رواناب می‌باشد. در این مقاله، از مدل HEC-HMS به همراه مدل تلفات محاسبه رطوبت خاک (SMA) که قابلیت شبیه‌سازی پیوسته جریان را دارد به عنوان یک مدل مفهومی جهت شبیه‌سازی جریان در حوضه آبریز ابوالعباس استفاده گردید تا سهم جریان پایه و رواناب مستقیم در رواناب کل مشخص گردد. با تفکیک سهم جریان پایه و رواناب مستقیم در رواناب کل، می‌توان در بهره‌برداری از منابع آب مدیریت و برنامه‌ریزی کرد. مدل تلفات SMA، با استفاده از یک سری لایه­های ذخیره کننده شامل ذخیره برگابی، ذخیره چالابی، ذخیره پروفیل خاک (ذخیره لایه­ فوقانی و ذخیره کششی خاک) و ذخیره سفره­های آب زیرزمینی، تلفات را در حوضه آبریز در نظر می‌گیرد. برای کالیبراسیون مدل از آمار روزانه بارش، دبی جریان، تبخیر و تعرق و دمای هوا از سال 1380 تا 1388 و برای صحت‌سنجی مدل از سال 1389 تا 1394 استفاده شد. نتایج بیانگر آن است که مدل HEC-HMS به همراه مدل تلفات SMA از قابلیت خوبی در شبیه‌سازی پیوسته رواناب کل روزانه در دوره‌های خشک و تر متوالی در حوضه ابوالعباس برخوردار می‌باشد. نتایج نشان می‌دهد که به علت کارستی بودن سطح وسیعی از حوضه، سهم جریان پایه در رواناب کل حوضه نسبت به رواناب مستقیم خیلی بیشتر است. بطوریکه متوسط درصد رواناب مستقیم و جریان پایه در رواناب کل به ترتیب برابر با 05/9 و 95/90 درصد است. همچنین نتایج نشان می‌دهد که بطور متوسط درصد ضریب رواناب در طول دوره آماری در کل حوضه ابوالعباس برابر با 4/6 درصد است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Rainfall-Runoff continuous simulation in Abolabbas watershed using SMA by HEC-HMS

نویسندگان [English]

  • Alla Maneshdavi
  • ALIREZA NIKBAKHT SHAHBAZI
  • Hosein Fathian
Water Sciences and Engineering Department, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Knowledge of the watershed natural ability to produce runoff is an essential requirement toward optimal planning for runoff utilization. The aim of this paper is to evaluate HEC-HMS model using Soil Moisture Accounting (SMA) with continuous rainfall-runoff simulation in watershed and estimate the base flow contribution from direct runoff in Abolabbas watershed. It is possible to manage and plan water resources utilization by separating baseflow contribution and direct runoff from total runoff. SMA model use a series of storage layers including interception, canopy storage, soil storage profiles (upper layer storage and tension storage), and groundwater storage consider water loss in the watershed. Model calibration was performed using daily precipitation, evapotranspiration, temperature and river flow from 2001 to 2009 data and model verification was performed using 2010 to 2015 data. Results showed that HEC-HMS model with SMA have well consistently in simulation of daily runoff in wet and dry periods in Abolabbas watershed. Results showed that base flow contribution effect on total watershed runoff is more than direct runoff, in which the average percentage of total direct runoff and base flow runoff are 9.05 and 90.95 percent respectively. The results showed that on average, the percentage of runoff coefficient during the statistical period in Abolabbas watershed was 6.6 percent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soil Moisture Accounting
  • HEC-HMS
  • continuous rainfall-runoff simulation
  • Abolabbas watershed
Akhondali, A. and Kaboli A. (2009). Assessment of SCS hydrograph and Clark Model in Kasilian watershed, . In: Proceedings of The fifth National Conference on Watershed science and engineering, Karaj,Iran. (In Farsi)
Akhondali, A., A.M.  Zarei, H. Mohammadzadeh, H. and Radmanesh, F. (2013). Base Flow Separation Using 18O Stable Isotopes in Abolabas Karstic Basin-Khozestan Province. Journal of Iran Water Research. 8(15), 187-196.
Ashouri, M. Khosroshahi, F. and Arhami, M. (2007). Investigation of rural development on runoff excess. In: Proceedings of The sixth National Conference on Hydraulics Engineering, Shahrekord. (In Farsi)
Bennett T. 1998. Development and application of a continuous soil moisture accounting algorithm for the Hydrologic Engineering Center-Hydrologic Modeling System "HEC-HMS". MS thesis. Dept. Of Civil and Environmental Engineering, University of California, Davis, Calif.
Ebrahimian, S. and Ghaderi, S.J. (2012). Evaluation and Calibration of the HEC-HMS/WMS model in Mahabad dam’s basin. Water and Irrigation Journal. 16, 72-82. (In Farsi)
Fathian, H. Ahmadpour, A. and Ghorshizadeh, F. (2017). Rainfall-Runoff continuous simulation in Maroon watershed using SMA by HEC-HM. In: Proceedings of The Second International Conference on Hydrology, Shahrekord University, Shahrekord, Iran. (In Farsi)
Garmeh, R. Faridhoseini, A. (2015). Parameters optimization of rainfall-runoff HEC-HMS model by PSO, Iran water and soil research Journal, 46(2), 255—264. (In Farsi)
Ghafori, M. Taheri Shahraeeini, H. and Saghafian, B. (2013). Karoon daily flow Simulation using SMA in HEC-HMS model, Iran Water  Research journal. 9(2), 1-5. (In Farsi)
Ghafori, M. Saghafian, B. Taheri ShahrAeeni, H. and BagheriShoraki, S. (2009). Kroon watershed Flow simulation by HEC-HMS, In: Proceedings of The National Conference on Water Resources Engineering,Shahrood university. (In Farsi)
Gumindoga,  W.  Rwasoka,  D.T.  Nhapi,  I.  Dube, T. (2016). Ungauged runoff simulation in Upper Manyame Catchment, Zimbabwe: Application of the HEC-HMS model. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C. In Press, Corrected Proof.
Hydrologic Engineering Center (HEC), 2000, Hydrologic modeling system HEC–HMS: technical reference manual, U.S. Army Corps of Engineers, Hydrologic Engineering Center,Davis, Calif.
Karimi, M. Malekinezhad, H. Abghari, H. and Azizian M. (2012). Assessment of different flood hydrograph by HEC-HMS. Iran Water Research Journal, 5(9), 29-38. (In Farsi)
Khosroshahi, M. and Saghafian, B. (2005). Investigation of watershed flood index. Jahad Reseach journal, 59, 1-10. (In Farsi)
Mahmoodian Shooshtari, M. Majdzadeh Tabatabaee, M. and Yousefi, A. (2002). Investigation of HEC-HMS model in River Engineering. In: Proceedings of The sixth National Conference on River Engineering, Shahid Chamran University, Ahvaz, Iran. (In Farsi)
Masoomzadeh, S. and Fathian, H. (2016). Baseflow separation of total runoff in Dez watershed using HEC-HMS. In: Proceedings of The Third International Conference on Civil Engineering, Architecture and Urban management, AmirKabir Technical University, Tehran, Iran. (In Farsi)
Omidvar, K. and Ajhdarpour M. (2012). HEC-HMS and ANN model comparison in rainfall-runoff estimation in Azamharat watershed, Geographical Research, 27(4), 18620-18640. (In Farsi)
Radmanesh, F. Pourhemmat, J. Behnia, A. and Akhondali, A. (2006). Calibration and validation of HEC-HMS model in Roode Zard watershed. In: Proceedings of The seventh National Conference on River Engineering, Shahid Chamran University, Ahvaz, Iran. (In Farsi)
Razmkhah, H. Saghafian, B. _Mohammad Akhound Ali, A. and Radmanesh, F. (2016). Rainfall_Runoff Modeling Considering Soil Moisture Accounting Algorithm, Case Study: Karoon III River Basin Water Resources, 43(4), 699–710.
United States Department of Agriculture (USDA). (2000). Urban Hydrology for Small Watersheds, TR-55.
Yaghobi, M. and Massah, A. (2014). Sensitivity analysis and comparison of capability of three conceptual models HEC-HMS, HBV and IHACRES in simulating  continuous rainfall-runoff in semi-arid basins, Earth and Space Physics Journal, 40(2), 153-172. (In Farsi)