اثر تغییرات کاربری اراضی بر هیدرولوژی حوضة آبریز آجی‌چای و ورودی آن به دریاچه ارومیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد منابع آب دانشگاه تربیت مدرس

2 استادیار گروه منابع آب دانشگاه تربیت مدرس

3 استاد گروه منابع آب دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

دریاچة ارومیه بزرگ‌ترین دریاچة داخل کشور است که در سال‏های اخیر تراز سطح آب آن به میزان چشمگیری کاهش یافته است. تغییر اقلیم، خشک‌سالی‏های مستمر، توسعة سطح زیر کشت، تغییر کاربری اراضی، و احداث سدها از دلایل این مشکل شناخته شده است. ولی کمتر مستندات و ادلة علمی ارائه کرده‌اند. تحقیق حاضر با این نگاه به این مهم می‌پردازد و در این زمینه اثر تغییرات کاربری اراضی را بر ورودی رودخانة آجی‏چای به دریاچه بررسی می‌کند. بدین منظور از مدل‏ مفهومی SWAT همراه اطلاعات زمینی ایستگاه‏های باران‌سنجی، دماسنجی، آب‌سنجی، و ماهواره‏ای استفاده شد. برای بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی، نقشه‏های تهیه‌شده با تصاویر Landsat سال‏های 1976، 1989، 2002، و 2008 به ‌عنوان ورودی به مدل SWAT معرفی و با اطلاعات ورودی یکسان مدل‏ در محدودة سال کاربری واسنجی شد. مدل برای سال‏های 1976 تا 2008 به صورت ماهیانه اجرا شد. نتایج خروجی مدل با چهار نقشة کاربری اراضی حاکی از کاهش قابل توجه حجم آب خروجی از حوضه به میزان 51 درصد و افزایش تبخیر و تعرق واقعی به میزان 13 درصد طی این سال‏ها بود. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد تغییر کاربری اراضی در سه دهة گذشته بر کاهش تراز آب دریاچة ارومیه نقشی مهم داشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Impact of Land Use Changes on Hydrology of Ajichai Basin and its Input to Urmia Lak

نویسندگان [English]

  • Meysam Ghodousi 1
  • Majid Delavar 2
  • Saeed Morid 3
1
2
3
چکیده [English]

Urmia Lake is the largest lake in the country which during recent years faces a dramatic reduction in the water level. Many reasons such as climate change, continuous droughts, development of cultivation and land use changes as well as construction of dams were mentioned, but the provided reasons have less been well documented by scientific evidences. This study is an attempt to investigate the later problem with scientific point of view. In this regard, the effects land use changes on Ajichai river on Urmia Lake were investigated.In order to evaluate the land use change impacts, Landsat images of 1976, 1989, 2002 and 2008 years were considered as inputs to SWAT model and under the same input data, models were calibrated within the year of their application. All four models were run monthly for years from 1976 to 2008. Output results of four models indicated significant 51% output water volume reduction and increase actual evapotranspiration rate 13% during these years for the basin. Generally, Results from this paper showed that the land use change has effective role on reduction in the water level of the lake in three past decades.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ajichai Basin
  • SWAT
  • Landuse
  • Urmia Lake