پهنه‌بندی عناصر ریزمغذی قابل جذب آهن، روی، مس، و منگنز در اراضی کشاورزی جنوب تهران با استفاده از تکنیک زمین‌آمار و GIS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه خاک‌شناسی دانشکدة علوم کشاورزی دانشگاه شاهد

2 استادیار گروه خاک‌شناسی دانشکدة علوم کشاورزی دانشگاه شاهد

3 استادیار پژوهشی بخش خاک و آب مؤسسة تحقیقات برنج کشور

چکیده

به‌منظور بررسی تغییرات مکانی و پهنه‌بندی غلظت عناصر ریزمغذی آهن، روی، مس، و منگنز در 20000 هکتار از خاک‌های اراضی جنوب تهران برای تشخیص مناطق با حد کفایت یا بیش‌بود 196 نمونة خاک سطحی به صورت شبکة منظم 1000 در 1000 متر جمع‌آوری و فرم قابل جذب این عناصر با استفاده از DTPA و TEA عصاره‌گیری و غلظت آن‌ها با دستگاه جذب اتمی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد عناصر ریزمغذی آهن، روی، مس، و منگنز توزیع مکانی دارند و با توجه به نوع کاربری‌های مختلف غلظت آن‌ها متفاوت است. بهترین مدل واریوگرام برای فرم قابل جذب آهن و مس نمایی و برای روی گوسی و برای منگنز کروی بود. متوسط غلظت قابل جذب عناصر آهن، روی، مس، و منگنز به‌ترتیب 6/2، 1/2، 2/1، و 5/3 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک است. بر اساس حدود بحرانی تعیین‌شده در ایران همة اراضی مطالعه‌شده دچار کمبود آهن‌اند. از نظر روی 81 درصد اراضی در حد متوسط و 18 درصد در حد مطلوب قرار دارند و 1 درصد مقدار روی بالایی دارد. حدود 76 درصد اراضی از نظر جذب مس در حد کم تا متوسط و 18 درصد در حد مطلوب قرار دارند و میزان جذب 6 درصد از خاک اراضی نیز در حد بالاست. منگنز قابل جذب خاک در همة اراضی مطالعه‌شده در محدودة کم تا متوسط قرار دارد. تطابق نقشه‌های کاربری و مدیریت بهره‌برداری اراضی با نقشة پهنه‌بندی هر یک از عناصر مطالعه‌شده نشان داد مناطق با مقادیر زیاد مس و روی منطبق با حاشیة بزرگراه‌ها و مناطق صنعتی و مسکونی و آبیاری با آب فاضلاب است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mapping of Available Fe, Zn, Cu and Mn in Soils of Southern Tehran Lands by Geostatistical and GIS Techniques

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Yazdaninejhad 1
  • Hossein Torabi 2
  • Naser Davatgar 3
1 M.Sc. Student, Department of Soil Sciences, Faculty of Agricultural Sciences, Shahed University, Tehran, Iran
2 Assistance Professor, Department of Soil Sciences, Faculty of Agricultural Sciences, Shahed University, Tehran, Iran
3 Research Assistant Professor, Rice Research Institute of Iran, Rasht, Iran
چکیده [English]

This study was conducted to determine the spatial variability and mapping of available micronutrients iron, zinc, copper and manganese on 20,000 hectares of soils in South of Tehran lands in order to identify deficiency, enough and toxicity areas. 196 surface soil samples (0-25cm) to a regular grid network of 1000×1000m were collected and extracted by DTPA and TEA and concentrations of elements were measured by atomic absorption. The results showed that the micronutrient elements iron, zinc, copper and manganese have spatial variability and according to the different land utility have different concentrations. The best variogram models that were fitted for available iron and copper; exponential, zinc; gaussian and manganese; spherical. The average concentration of Fe, Zn, Cu and Mn were 2.6, 2.1, 1.2 and 3.5 mg/kg soil respectively. Based on the estimated critical level in Iran, all of soils have iron deficient, while for the zinc, 81 percent of the lands have a moderate, 18 percent adequate, and 1 percent high. About 76, 18 and 6 percent of the lands have a low to moderate, optimum level and high concentration of copper in the soils, respectively. Available of Mn in all of soils were low to moderate level. The matching of land use and management maps with mapping of each element showed that the areas with high levels of copper and zinc were in accordance with the highway, industrial and residential areas and irrigated with sewage water.

کلیدواژه‌ها [English]

  • available micronutrients
  • Spatial Variability
  • Variogram