مقایسه مدل‌های نسبی و توازن جرمی در برآورد فرسایش و رسوب به روش رادیونوکلئوید سزیم-137 در منطقه اردل چهارمحال و بختیاری

نویسندگان

چکیده

فرسایش خاک و تخریب اراضی از مشکلات اساسی برای توسعه و حفاظت منابع محیطی هستند. بنابراین به‌دست آوردن اطلاعات کمی معتبر از سرعت و وسعت جهانی فرسایش خاک یک نیاز ضروری است. استفاده از سزیم-137، برای مطالعات فرسایش و رسوب خاک یکی از روش‌های شناخته شده جهانی است. این تحقیق به منظور تخمین فرسایش و رسوب خاک با استفاده از روش‌ سزیم- 137 و مدل‌های نسبی، توازن جرمی1 و توازن جرمی 2 در منطقه اردل چهارمحال و بختیاری صورت گرفته است. نمونه‌برداری خاک به صورت شبکه بندی منظم در ابعاد 20*20متر انجام شد. جهت اندازه‌گیری سزیم-137، 500 گرم از هر نمونه خاک داخل ظرف پلاستیکی استاندارد شمارش ریخته شد و توسط دستگاه اسپکترومتری اشعه گاما مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. موجودی سزیم اندازه گیری شده در نقاط نمونه برداری شده در دامنه 245-4744 بکرل بر متر مربع متغیر بود. میزان ریزش سزیم در نقطه مرجع 2130 بکرل بر متر مربع اندازه‌گیری شد. میانگین فرسایش خاک در منطقه مورد مطالعه با استفاده از مدل‌های نسبی، توازن جرمی 1 و توازن جرمی 2 به ترتیب 9/20، 8/29 و 1/20 تن در هکتار در سال محاسبه شد. نتایج کلی این تحقیق نشان داد که اراضی تپه ماهوری منطقه اردل استان چهار محال و بختیاری دچار فرسایش خاک نسبتاٌ بالائی هستند. مقدار نسبت تحول رسوب محاسبه شده توسط سه مدل نشان می دهد که بخش اعظمی از ذرات فرسایش یافته مجدداً در منطقه مورد مطالعه رسوب می کند. مقایسه نتایج سه مدل مورد مقایسه نشان داد که مدل های توازن جرمی میزان فرسایش را بیشتر از مدل نسبی برآورد می‌کند. تفاوت بین این دو مدل بیشتر در جایی که سرعت فرسایش خاک بالا بوده واضح‌تر است و در صورتی که در نقاطی که میزان فرسایش کمتر بوده، تقریباً تفاوتی دیده نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparison of Proportional and Mass Balance Model to Predict Soil Erosion and Deposition Rates Using Cs-137 Technique in Ardal District, Charmahal and Bakhtiari Province

نویسندگان [English]

  • F Abaszade afshar
  • Sh. Aioubi
  • A. Jalalian
  • H. Kholghi
  • Farid Asgharizadeh
چکیده [English]

Soil erosion and its associated land degradation represent major problems for development as well as for environmental resources protection. There is an urgent need to obtain reliable quantitative data on the extent and rates of soil erosion worldwide. The use of 137Cs radionuclide for studying soil erosion and deposition is a valuable tool employed throughout the world. In the present study, use of 137Cs technique as well as proportional, MBM1 and MBM2 models were employed to make measurements of soil loss in Ardal district in Charmahal and Bakhtiari Province. Soil samples were collected from regular grid patterns of 20×20 m. All sample equally weighted 500 g and then 137Cs activity measured through gamma spectroscopy by means of a high-resolution germanium detector. The local reference inventory was estimated at 2130 Bqm-2 with the 137Cs inventories of all soil cores collected from the catchment, ranging from 245 to 4744 Bqm-2. The mean erosion rates for PM, MBM1 and MBM2 models were estimated 20.9, 29.8 and 20.1 t ha-1yr-1 respectively. The overall results indicated high soil erosion rates in the hilly regions of Ardal district. The results of delivery ratio analysis indicated that a high proportion of soil particles are deposited subsequently after initial erosion, not moving to rivers. A Comparison of the three studied models showed that MBM's have estimated soil erosion rate more than PM has. This difference is more pronounced where there are high erosion artes, whereas low differences observed in places of lower erosion rates.

کلیدواژه‌ها [English]

  • .
  • 137Cs radionuclide
  • Ardal district
  • Charmahal and Bakhtiari Province
  • Soil erosion/deposition rates