کنترل تورم خاک در زیر پوشش کانالها با استفاده از سیکل های تر و خشک شدن

نویسندگان

چکیده

خاکهای متورم شونده خاکهایی هستند که به سبب جذب آب ، ازدیاد حجم یافته و اصطلاحا متورم می شوند ، فشار ناشی از تورم این خاکها می تواند موجب خرابی ساختمانهای سبک ، نظیر پوشش کانالهای آبیاری ، کف سازه ها و غیره گردد . طبق پژوهش های انجام شده این پدیده بعنوان یکی از مهمترین عوامل تخریب پوشش بتنی کانالهای آبیاری در ایران و سایر کشورهای جهان گزارش شده است . عامل اصلی این خرابیها ، تغییر رطوبت خاک بستر و در نتیجه تغییرات حجمی حاصل از آن است. در تحقیق حاضر اثر سیکل های مختلف تر و خشک شدن بر پتانسیل تورمی خاکهای رسی مورد بررسی قرار گرفته است . بدین منظور سه نمونه خاک رسی از سه نقطه مختلف واقع در شمال ، جنوب و مرکز ایران تهیه شد . کلیه نمونه ها برای تعیین مشخصات عمومی مورد آزمایش های شناسایی ، نظیر دانه بندی ، حدود آتربرگ ، تعیین وزن مخصوص و تراکم قرار گرفته و آزمایش های تورم بوسیله دستگاه اودومتر در پنج سیکل تر و خشک شدن بر روی آنها انجام گردید . در هر سیکل آزمایش برخی از نمونه ها تا رطوبت بیشترازحد انقباض ، برخی تا کمترازحد انقباض و برخی تا حد انقباض خشک گردیدند. نتایج حاصل از آزمایشهای تورم نشان داد که پتانسیل تورم در اثر سیکل های مختلف تر و خشک شدن برای تمامی نمونه هایی که تا رطوبت بیشتر ازحد انقباض ، حد انقباض و کمترازحد انقباض خشک شده اند ، به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد . در کلیه نمونه ها مقدار تورم تقریبا بعد از 3 یا 4 سیکل ثابت می ماند و در اکثر موارد بیشترین کاهش مقدار تورم در سیکل دوم یا سوم مشاهده می شود .با توجه به نتایج این تحقیق می توان برای کنترل اثرات منفی تورم خاک قبل از اجرای پوشش کانال آن را درچند نوبت آب اندازی نموده و پتانسیل تورم خاک بستر را بمیزان قابل توجهی کاهش داد واز اثرات مخرب بعدی پدیده تورم جلوگیری نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Control of the Swelling Potential of Soils beneath the Canal Linings Alternative Using Wetting & Drying Cycles

نویسندگان [English]

  • Maryam Ebrahimi Rostami
  • Hasan Rahimi
چکیده [English]

Expansible soils are those which will suffer considerable swelling and volume change when subjected to water. The resulting swelling pressure may cause complete destruction of such light structures as irrigation canal linings, floor slabs, etc. Based upon previous investigations, swelling of clayey soils has been blamed for failure of many irrigation canals in Iran and in other countries of the world. The main factor in these damages is the variation in moisture content which in turn would cause volume changes. In the present research, effects of cyclic wetting and drying on swelling potential of clayey soils has been investigated. For this purpose, three different clay samples were collected from three locations in south, northwest and central parts of Iran. The samples were tested for determination of their index properties, including grain size distribution, Atterberg Limits, specific gravity, and compaction. The swelling tests were conducted in odometer cells, where percent swelling was measured in five wetting and drying cycles. To investigate the effects of initial moisture content on swelling potential, the samples were tested at shrinkage limit, below shrinkage limit as well as above the shrinkage limit. Each sample was prepared to undergo five treatments of three replications. The results indicated no matter what the initial moisture content of the samples tested, the swelling potential was considerably reduced due to the imposed wetting and drying cycles. For some samples, reduction in swelling potential was observed in the second cycle, while for others it occurred in the third. Therefore it is concluded that one can control the negative aspects effects of the swelling soils. To perform the wetting and drying cycles before any canal lining would notably reduce the swelling potential and prevent the next probable forthcoming destructive effects of soil swellings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Canal lining
  • Soil shrinkage
  • swelling potential
  • Swelling pressure
  • Wetting & drying