بررسی روند متغیرهای هواشناسی و هیدرولوژیکی حوضه دریاچه ارومیه با استفاده از روش‌های غیرپارامتری

نویسندگان

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

گرمایش جهانی باعث تغییرات در سری زمانی متغیرهای هواشناسی شده است که این تغییرات همراه با مداخله جدی عوامل انسانی در طبیعت، تغییرات هیدرولوژیکی را نیز به همراه داشته است. بطوریکه می‌توان اثرات آنها را در قالب روند در سری زمانی مربوط مشاهده کرد. هدف از انجام این تحقیق، بررسی و مقایسه روند تغییرات متغیرهای دما، بارندگی و دبی رودخانه‌ها بصورت ماهیانه و سالانه در سطح حوضه دریاچه ارومیه با استفاده از روش‌های غیرپارامتری می‌باشد. بدین منظور چهار روش من-کندال، تایل-سن، اسپیرمن و سنس‌تی که جزو متداولترین روش‌های غیرپارامتری هستند، به کار گرفته شدند. مطالعه 11 ایستگاه دما‌سنجی، 35 ایستگاه‌ باران‌سنجی و 35 ایستگاه آب‌سنجی نشان داد که دما در سطح حوضه بطور معنی‌دار روند افزایشی دارد. اما بارندگی‌های سالانه و ماهیانه رفتارهای متفاوت را نشان دادند، بطوریکه در 8 درصد از ایستگاه‌ها روند افزایشی و در 14 درصد از ایستگاه-ها روند کاهشی ملاحظه شد. در خصوص دبی رودخانه‌ها، 60 درصد از ایستگاه‌ها به صورت سالانه و ماهیانه روند کاهشی داشته‌اند. مقایسه روش‌ها نشان داد که روش‌های من-کندال و تایل-سن درصد ایستگاه‌های معنی‌دار یکسان و روش‌های سنس‌تی و اسپیرمن به ترتیب کمترین و بیشترین روند را در ارزیابی ماهیانه ایستگاه‌ها تشخیص می-دهند اما در ارزیابی سالیانه، روش‌ سنس‌تی بیشترین روند را در ایستگاه‌ها نشان داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Trend Analysis of Meteorological and Hydrological Variables in Urmia Lake Basin by use of Non-parametric Methods

نویسندگان [English]

  • F FATHIAN
  • S Morid
چکیده [English]

Global warming has brought about changes in meteorological variable time series. These changes, accompanied with serious human intervention in nature, has resulted in hydrological changes. So the effects can be tracked down by the trend of the time series. The purpose of this study is to analyze and compare the monthly and annual trends of temperature, precipitation as well as stream flow time series of the Urmia Lake basin, using nonparametric methods. Four non-parametric statistical tests, namely: Mann-Kendall, Theil-Sen, Spearman Rho, and Sen's T tests are investigated throughout the present study. The records of 11 temperature gauging stations, 35 rain gauge stations and 35 hydrometery stations showed significant increasing trends in the basin temperature. In the case of precipitation recordings, it was different, in a way that 8% of the rain stations indicated increasing trend, while the trend being decreased in 14% of the stations. Finally for stream flows, 60% of the hydrometery stations revealed a decreasing trend. A comparison of the methods revealed (at a monthly scale), that Mann-Kendall and Theil-Sen's performance were similar. Furthermore, Sen's T and Spearman Rho methods were detected to be the ones showing the number of stations to undergo minimum and maximum significant trends, respectively. As for annual time scale, Sen's T showed to represent the maximum number of stations to be suspicious of being of non-stationary as regards the trend.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lake basin
  • Meteorological and hydrological variables
  • Non-parametric methods
  • trend
  • Urmia