Conjunctive Effect of Planting Date and Time of Supplementary Irrigation on Water Productivity of Lentil in Rainfed Conditions

آبیاری تکمیلی به عنوان یکی از مدیریت های زراعی موثر در افزایش بهره‏وری و عملکرد محصول در شرایط دیم مطرح است، با توجه به بحث توابع تولید زمان آبیاری تکمیلی یکی دیگر از عوامل مهم در میزان افزایش محصول می‏باشد. به منظور بررسی اثر زمان آبیاری تکمیلی و اثر متقابل آن با تاریخ کاشت بر عملکرد عدس، دو عامل آبیاری تکمیلی (بدون آبیاری (تیمار شاهد)، تک‏آبیاری در مرحله‏ی دانه بندی T2 و تک‏آبیاری در مرحله‏ی پر شدن غلاف T3) و تاریخ کاشت (کاشت در 15 فروردین ماه D1 و کاشت در 25 فروردین ماهD2) مورد پژوهش قرار گرفتند و در این راستا آزمایشی در سال 1390 در مزرعه‌ی تحقیقاتی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی، با شش تیمار و سه تکرار اجرا گردید، تیمارها شامل، D1T1 (کاشت در 15 فروردین، بدون آبیاری به عنوان تیمار شاهد)، D1T2 (کاشت در 15 فروردین، تک‏آبیاری در مرحله‌ی دانه بندی)، D1T3 (کاشت در 15 فروردین، تک‏آبیاری در مرحله‌ی پر شدن غلاف)، D2T1 (کاشت در 25 فروردین، بدون آبیاری)، D2T2 (کاشت در 25 فروردین، تک‏آبیاری در مرحله‌ی دانه بندی) و D2T3 (کاشت در 25 فروردین، تک آبیاری در مرحله‌ی پر شدن غلاف). تاثیر مرحله‌ی اعمال تک آبیاری بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و تعداد دانه در واحد سطح معنی‌دار بود، به‌طوری‌که نتایج نشان داد برای کشت در تاریخ 15 فروردین، اعمال تیمار تک‏آبیاری در مرحله‌ی دانه بندی باعث شد عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی به ترتیب 280% و 210% بیشتر از تک‏آبیاری در مرحله‌ی پرشدن غلاف شود. از طرفی با مقایسه‌ی عامل تاریخ کاشت (که باعث اختلاف بسیار معنی‌داری در عملکرد و اجزای عملکرد در سطح 99 درصد شده است) مشاهده گردید، میزان عملکرد دانه گیاه، برای تک‏آبیاری در مرحله‌ی دانه بندی از 6/1057 کیلوگرم در هکتار برای تاریخ کشت 15 فروردین به 93/190 کیلوگرم در هکتار برای کشت در 25 فروردین، کاهش پیدا کرده، یعنی تاخیر در تاریخ کاشت در شرایط تک‏آبیاری در مرحله‌ی دانه بندی، منجر به کاهش 82 درصدی عملکرد دانه گردیده است. این عدد برای تک‏آبیاری در مرحله‌ی پر شدن غلاف نیز برابر 82 درصد بوده و میزان عملکرد دانه گیاه از 6/371 کیلوگرم در هکتار برای کشت در 15 فروردین به 2/68 کیلوگرم در هکتار برای کشت در 25 فروردین کاهش پیدا کرده است.