تحلیل اثر بخشی احداث زهکش حائل بر روند تغییرات پوشش گیاهی (مطالعه موردی زهکش حائل شوره‌زار دشت قزوین)

نوع مقاله : یادداشت تحقیقاتی

نویسندگان

1 بخش تحقیقات فنی و مهندسی، مرکز تحقیقات،اموزش و ترویج کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین؛ سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

2 عضو هیئت علمی (دانشیار) مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی؛ سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

3 دانشیار موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

4 بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قزوین، ایران.

5 بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، قزوین، ایران.

چکیده

شرایط آب و هوایی و ویژگی­های خاک همچون شوری از عوامل بسیار مهم و تأثیرگذار در پوشش گیاهی هر منطقه هستند. شور شدن آبهای زیرزمینی و انباشتگی نمک‏ در لایه‏های سطحی خاک در اثر تبخیر و خیز مویینگی، موجب ایجاد شوره‏زار در بخشی از دشت قزوین شده که آثار سوئی را در رشد گونه‏های گیاهی در محدوده­ای به گستره 60 هزار هکتار داشته است. به منظور کنترل اثرات مخرب توسعه شوره­زار در منطقه، زهکش حائل در هسته مرکزی شوره­زار احداث شده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل اثر بخشی احداث زهکش حائل بر روند تغییرات شوری خاک و پوشش گیاهی در طی 5 سال، با احداث 10 قرق انجام گرفت. جهت بررسی اثرات احداث زهکش، تحلیل آماری به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. نتایج اندازه‌گیری‌ها نشان‌دهنده آن است که هدایت الکتریکی خاک عمقی به‌طور میانگین 18 درصد بیشتر از هدایت الکتریکی خاک سطحی است. نتایج مقایسه میانگین هدایت الکتریکی خاک بر پایه روش دانکن نشان داد میانگین هدایت الکتریکی خاک در سال 1392 دارای بیشترین مقدار و در سال چهارم پس از شروع تحقیق  دارای کمترین مقدار بوده است. با توجه به آنکه عمده منبع آبشویی خاک در محدوده قرق­های احداث شده، رواناب مسیل­ها­ می­باشد لذا مهمترین علت تغییرات هدایت الکتریکی خاک با گذشت سال­های مختلف را می­توان به میزان بارندگی بهاره مرتبط دانست. نتایج تحلیل آماری نشان داد هدایت الکتریکی خاک به صورت تدریجی با گذشت سال­های مختلف در قرق­های احداث شده، کاهش داشته است. نتایج آزمون تجزیه واریانس درصد پوشش گیاهی در قرق‌های احداث شده نیز نشان داد احداث زهکش حائل تأثیر بسیار معنی‌داری بر تغییرات پوشش گیاهی، با گذشت سال‌های مورد مطالعه داشته و محدوده اثر گذاری زهکش حائل بر تغییرات پوشش گیاهی تا فاصله 300 متری از زهکش بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Effectiveness of Interceptor Drain on Vegetation Changes (Case Study: Salt Marsh in Qazvin Plain)

نویسندگان [English]

  • afshin uossef gomrokchi 1
  • Alireza Hassanoghli 2
  • mehdi akbari 3
  • Mehrzad Mostashari Mohasses 4
  • alireza fakhr vaezi 5
1 Agricultural Engineering Research department, Qazvin Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, qazvin , Iran.
2 Scientific Staff Member (Associate Professor), Agricultural Engineering Research Institute; Agricultural Research, Education and Extension Organization, Karaj, Iran
3 Associate Professor, Agricultural Engineering Research Institute; Agricultural Research, Education and Extension Organization, Karaj, Iran
4 Soil and Water Research Department, Qazvin Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Qazvin, Iran.
5 Forests and Rangelands Research Department, Qazvin Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

Climatic conditions and soil properties such as salinity are very important and influential factors in vegetation of any region. The salinity of the groundwater and the accumulation of salts in the surface layers of the soil due to evaporation and capillary rise have caused salinization in a part of Qazvin plain that has had adverse effects on the growth of plant species in an area of ​​60,000 hectares. In order to control the devastating effects of Salt Marsh development in the area, interceptor drain has been constructed in the central Salt Marsh core. The purpose of this study was to analyze the Effectiveness of Interceptor Drain on Soil Salinity and Vegetation Changes during 5 years with 10 exclosures. To investigate the effects of drain construction, the statistical analysis was performed in a factorial randomized complete block design. The results show that the electrical conductivity of deep soil is 18% more than the electrical conductivity of surface soil. The results of comparing the average soil electrical conductivity based on Duncan's method showed that the average soil electrical conductivity was highest in 2013 and the lowest in the fourth year after the beginning of the study. Since the main source of soil leaching in the area of ​​excavated crops is runoff, therefore the most important cause of soil electrical conductivity variations with different years can be related to the amount of spring rainfall. The results of statistical analysis showed that the electrical conductivity of the soil decreased gradually by passing years in the constructed exclosures. The results of variance analyses of vegetation percentages in exclosures showed that the constructed interceptor drain has had a significant effect on vegetation changes during the studied years and the spatial effectiveness of the drain on vegetation changes has been 300 m.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Analysis of variance
  • Duncan's method
  • Electrical conductivity
  • Statistical analysis

مراجع

Abrol, I.P., Yadav J.S.P. and Massoud, F.I. (1988) Salt-affected Soils and their management. FAO Soils Bulletin No. 39, Rome, Italy: FAO.
Aflatouni, M., Eskandari, L. and Dehghanisanich, H. (2014). Calibration and Sensitivity Analysis of Hydraulic Behavior in Qazvin Plain Aquifer. Iranian Journal of Soil and Water Research, 45(3), 283-291. (In Farsi)
Ahmadi, A., Tatian, M.R., Temertash, R., Asri, Y. and Yegane, H. (2017). The role of soil properties on distribution of plant associations in the salt marshes around Urmia Lake. PEC, 4 (9), 35-48. (In Farsi)
Akhani, H. (2004) Halophytic vegetation of Iran: towards a syntaxonomical classification. Annali de Botanica Roma 4, 66–82.
Akram, M. and Sotoodehnia, A. (2011). Monitoring plan of interceptor drain in Qazvin. Company Reports, Kamab Pars Saman Abran, Ministry of Agriculture. (In Farsi)
Asri, Y., Hamzeh'ee, B. and Ghorbanli, M. (1995). Etude phytosociologique de la vegetation halophile de l'est du lac Orumieh (nord ouest de l' Iran). Documents Phytosociologiques 15,299–308. (In Franch with English summary).
Daneshkar Arasteh, P. (2010). Soil salinity change detection in irrigated area under Qazvin Plain irrigation network using satellite imagery. Proceedings of XVIIth Worlds Congress of International Commission of Agricultural Engineering (CIGR), Quebec City. Canada.
Eskandari, L., Aflatouni, M. and Fuladmand, H. (2014). Evaluation of PMWIN Model for Lowering Water Level in Qazvin Saline Drainage Margin. Iranian Journal of Irrigation and Drainage, 7(3), 422 -431. (In Farsi)
FAO. (2015) FAO Statistical Year Book 2015, World Food and Agriculture. Food and Agriculture Organization of the United Nation, Rome, p. 366.
Kale, S. (2011). Field-evaluation of DRAINMOD-S for predicting soil and drainage water salinity under semiarid conditions in Turkey. Spanish J Agric Res, 9(4), 1142–1155.
Léonard, J. (1992). Contribution à l’étude de la flore et de la végétation des deserts d’Iran, Fascicule 10: Etude de la végétation, analyse phytosociologique et phytochorologique des groupements végétaux, Bulletin of the Jardin Botanique National de Belgique, 2, 454 pp. (In Franch with English summary).
Safdar, H., Amin, A., Shafiq, Y., Ali, A., Yasin, R. and Sarwar, M.I. (2019). A review: Impact of salinity on plant growth. Nature and Science, 17(1), 34-40.
Sotoodehnia, A. and Jafarei, M. (2016). Investigation of Qazvin Marshland Interceptor Drain Effects on Water Table Using Seep/w Model. Iranian Journal of Soil and Water Research, 47(2), 237-245. (In Farsi)
 
Sotoodehnia, A., Jafari, M. and Daneshkar Arasteh, P. (2014). The Role of Qazvin Central Marsh Interceptor Drain in Controlling Shallow Groundwater Salinity. Iranian Journal of Soil and Water Research, 45(4), 447-452. (In Farsi) 
Tiwari, P. and Goel, A. (2017). An overview of impact of subsurface drainage project studies on salinity management in developing countries. Applied Water Science. 7(2), 569-580.
Vaezi, A.R. (2016). Study of the effect of Interceptor Drain on vegetation dynamics in the central salinity of Qazvin plain. Final report of the research project of the National Institute of Forests and Rangelands Research, Agricultural Research, Education and Promotion Organization.
Wang, C., Wu, J., Zeng, W., Zhu, Y. and Huang, J. (2019). Five-Year Experimental Study on Effectiveness and Sustainability of a Dry Drainage System for Controlling Soil Salinity. Water. 11(1), 111-120.
Zohary, M. (1973). Geobotanical foundations of the Middle East. 2 Vols. Stuttgart, 739 pp.
تحقیقات آب و خاک ایران
دوره 51، شماره 8
آبان 1399
صفحه 1895-1905

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار