استفادۀ تلفیقی از آب شور و غیر شور در کشت سورگوم و آفتابگردان در دشت سیستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندسی آب دانشگاه زابل

2 دانشیار و عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب دانشگاه زابل

3 استاد و عضو هیئت علمی گروه آبیاری دانشگاه تهران

4 استادیار و عضو هیئت علمی گروه زراعت دانشگاه زابل

چکیده

طی سالیان اخیر محققان به استفادة تلفیقی از آب شور و غیر شور، از طریق اختلاط آب‏ها قبل از آبیاری‏ها یا استفادة تناوبی از آن‏ها در طول فصل کشت، توجه بسیار کرده‌اند. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کاربرد آب شور و غیر شور و اثر تلفیق آن‏ها بر عملکرد سورگوم و آفتابگردان و تأثیر روش‏های مذکور بر میزان تجمع املاح در اعماق مختلف خاک انجام گرفت. بدین منظور، آزمایشی در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی با شش تیمار و سه تکرار (در مجموع 36 کرت) طی سال‌های 1391 و 1392 در مزرعة تحقیقاتی دانشگاه زابل انجام شد. خاک مزرعة آزمایشی در طول ناحیة ریشه بافت لوم رسی با میانگین شوری 36/1 دسی‌‌زیمنس بر متر داشت. تیمارهای آزمایش‌شده شامل تیمار شاهد (100% آب غیر شور با شوری 2/1 دسی‌‌زیمنس بر متر‏)، کاربرد دو‏سوم آب شور، یک‏دوم آب شور، یک‏سوم آب شور، 90 درصد آب شور، و 100 درصد آبیاری با آب شور با شوری 2/1 دسی‌زیمنس بر متر‏ بود. در هر یک از تیمارهای تلفیقی مذکور، ابتدا از آب شور برای خیس‌کردن زمین و سپس از آب غیر شور برای تکمیل آبیاری استفاده ‏شد. شاخص‏های زراعی بررسی‌شده، شامل وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، وزن خشک اندام هوایی، ارتفاع بوته‏ها، و شاخص سطح برگ بودند. نتایج نشان داد در هر دو کشت، پس از تیمار شاهد، تیمار کاربرد یک‏سوم آب شور بهترین عملکرد را از نظر صفات فیزیولوژیکی گیاه و همچنین تعدیل شوری در نیمرخ خاک نسبت به سایر تیمارها دارد. هرچند اختلاف تیمار کاربرد یک‏سوم آب شور با تیمارهای یک‏دوم و دو‏سوم آب شور در قالب صفات برای آفتابگردان از نظر آماری (05/0 ≥ p) معنا‏دار نبود، در مورد سورگوم میانگین وزن خشک و شاخص سطح برگ در تیمار یک‏سوم آب شور تفاوت معناداری (05/0 ≥ p) با تیمار شاهد نداشت. همچنین، تیمار کاربرد یک‏سوم آب شور در هر دو کشت پس از تیمار شاهد کمترین میزان هدایت الکتریکی عصارة اشباع را در لایه‏های 0 تا 20 و 20 تا 40 سانتی‏متری (حدود 5/2 دسی‌زیمنس بر متر) و لایة 40 تا 60 سانتی‏متری (کمتر از 2 دسی‌زیمنس بر متر) نسبت به سایر تیمارها داشت. با توجه به نتایج این تحقیق، به ‏نظر می‏رسد این‏گونه تلفیق آب شور و غیر شور، با هر نسبتی، کارایی بالایی در کاهش تأثیر تنش شوری بر گیاه و تعدیل املاح در نیمرخ خاک دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Use of Combined Saline and Fresh Water for Cultivation of Sorghum and Sunflower in Sistan Region

نویسندگان [English]

  • Saeed Ghaedi 1
  • Peyman Afrasiab 2
  • Abdolmajid Liaghat 3
  • Isa Khammari 4
1 M.Sc. Student, Department of Water Engineering, University of Zabol
2 Associate Professor, Department of Water Engineering, University of Zabol
3 Professor, Irrigation and Reclamation Engineering Department, University of Tehran
4 Assistant Professor, Research Institute of Agriculture, University of Zabol
چکیده [English]

In recent years, use of brakish water in agriculture, through either mixing fresh and saline water prior to irrigation or through an alternate use of saline and fresh water has become the focus of attention. The aim followed in this study was to investigate the effect of different levels of saline and non-saline water and as well the way of their being mixed on the sunflower and sorghum crops and also on the control and  adjustment of salts within soil profile. To follow the aim, an experiment was performed within a randomized complete block design of six treatments and three replications for either of sorghum and sunflower crops (36 blocks in total) in the experiment al fields of Zabol University within 2012-2013. Treatments included control (100 % freshwater), treated with two-third salty, one-half salty, one-third salty, 90% salty, and finally 100% salty water. The investigated cropping indices were comprised of dry weight of stem, leaf and aerial organs of the plant, plant height, and leaf area index. The results indicated that, for both crops, one-third salt treatment had the second most acceptable performance in terms of agronomy measures and also the abundance of salt in the soils profile, as after control. However the difference between one-third and both one-half and two-third treatments for most attributes as for sunflower was not statistically (p≤0.05) significant. Also, for sorghum the average dry weight and leaf area index in one-third treatment was not significantly different from control. Moreover, one-third treatment for either plant has the second lowest EC in layers 0-20 and 20-40 cm (about 2.5 dS/m) and 0-60 cm (less than 2 dS/m), after control. According to the results, it seems that the proposed method of salt and fresh water mixing  in any way, highly  decreases salt stress on plant, and  diminishes salt accumulation  in the soil profile.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saline and non-saline water mixing
  • Salt adjustment
  • Physiological properties
  • Sorghum
  • Sunflower
  • Zabol

مراجع

Abdelgawad, G. and Ghaibeh, A. (2001). Use of low quality water for irrigation in the Middle East. In: Proceeding of the Symposium on the Sustainable Management of Irrigated Land for Salinity and Toxic Elements Control, US Salinity Laboratory Riverside California, 25–27/6/2002, 20-25.
Abdelgawad, G., Arslan, A., Gaihbe, A., and Kadouri, F. (2005). The effects of saline irrigation water management and salt tolerant tomato varieties on sustainable production of tomato in Syria (1999–2002). Agricultural Water Management 78: 39-53.
Bharat, R. S. and Minhas, P. S. (2005). Strategies for managing saline/alkali waters for sustainable agricultural production in South Asia.Agricultural Water Management, 78: 136-151.
Chaudhry, M. R. (1999). Impact of conjunctive use of water on soil and crop under farmers' management, 17th Congress on Irrigation and Drainage, Granada, Spain, ICID-CIID, vol. IB: 95-105.
Chorom, M., Dinarvand, J., and Jafari, S. (2009). Study mixed of irrigation water and drainage water sugarcane plantations on the changes soil Specification. In: 2nd Irrigation and Drainage Network Management National Conference, 20 Jan., Ahvaz University, Ahvaz, Iran.
Dinar, A., Letey, J., and Vaux, H. J. (1986). Optimal ratios of saline and nonsaline irrigation waters for crop production..Soil Science Society of America Journal. 50: 440-443.
Donald, C. M. and Hamblin, J. (1976). The Biological Yield and Harvest Index of Cereals as Agronomic and Plant Breeding Criteria.Advances in Agronomy, Volume 28, Pages 361-405.
Jianga, J., Huo, Z., Feng, Sh., and Zhang, CH. (2012). Effect of irrigation amount and water salinity on water consumption and water productivity of spring wheat in Northwest China. Field Crops Research, 137: 78-88.
Khamisia, S. A., Prathaparb, S. A., and Ahmed, C. M. (2012). Conjunctive use of reclaimed water and groundwater in crop rotations.Agricultural Water Management.116: 228-234.
Liaghat, I. and Esmaili, Sh. (2003). Theeffect of fresh water and saline water conjunction on crop yield and salt concentration in the root zone. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources., VoL 2. 10(2). (In Farsi).
Minhas, P. S., Dubey, S. K., and Sharma, D. R. (2006). Comparative effects of blending, intera/inter-seasonal cyclic uses of alkali and good quality waters on soil properties and yields of paddy and wheat. Agricultural Water Management, 87: 83-90.
Molavi, H., Mohammadi, M., and Liaghat, A. (2012). Effect of saline water management on yield and yield components of corn and soil salinity profile.Journal of Irrigation Science and engineering, Volume 35, Issue 3, 11-18. (In Farsi).
Moreno, F., Cabrera, F., Fernandez-Boy, E., Giron, I. F., Fernandez, J. E., and Bellido, B. (2001). Irrigation with saline water in the reclaimed marsh soils of south-west Spain: impact on soil properties and cotton and sugar beet crops. Agricultural Water Management.48: 133-150.
Mostashfi HabibAbadi, F., Shayannejad, M., Dehghani, M., and Tabatabaei, S. H. (2011). Effect of four irrigation regimes with saline water on quantitive and qualitative indexes of sunflower.Journal of Water and Soil. Vol. 25, No.4, Sep-Oct 2011, 698-707. (In Farsi).
Netondo, G. W., Onyango, J. C., and Beck, E. (2004). Growth and gas exchange characteristics of Avocado plants under salinity stress. Crop Science, 44: 806-811.
Osman, A. A., Al-Nabulsi, Y. A., and Helalia, A. M. (1997). Effects of water quality and frequency of irrigation on growth and yield of barley (Hordeurn vulgare L.).Agricultural Water Management, 34: 17-24
Oster, J. D. (1994). Irrigation with poor quality water—review article. Agricultural Water Management. 25, 271-297.
Pasternak, D. and De Malach, Y. (1993). Crop irrigation with saline water. In: Pessarakli, Mohammad (Ed.), Handbook of Plant and Crop Stress. Marcel Dekker Inc., 599-622.
Pasternak, D., De Malach, Y., and Borovic, J. (1986). Irrigation with brackish water on production of processing tomatoes (lycopersion esculantum Mill).Agricultural Water Management. 12, 149-158.
Qureshi, A. S., Turral, H., and Masih, I. (2004). Strategies for the management of conjunctive use of surface water and groundwater resources in semi-arid areas: A case study from Pakistan. Research Report 86. International Water Management Institute.
Rhoades, J. D. (1987). Use of saline water for irrigation.Water Qual Bull.12: 14-20.
Rhoades, J. D. (1997). Strategies for the use of multiple water supplies for irrigation and crop production. In: Proceedings of the Regional Workshop on Management of Salt Affected Soils in the Arab Gulf States, Abu Dhabi, UAE October 29 to November 2, 1995, FAO regional office for the North East, Cairo, 79-87.
Suarez, D. L. and Lebron, I. (1993). Water quality criteria for irrigation with highly saline water. In: Lieth, H., Al Masoom, A. (Eds.), Towards the Rational Use of High Salinity Tolerant Plants, vol. 2. Kluwer Acadimic Publishers, 389-397.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار