TY - JOUR ID - 90253 TI - تحلیل دهه‌ای_فضایی خشک‌سالی‌های ایران جهت پشتیبانی فرآیندهای تصمیم‌گیری محیطی JO - تحقیقات آب و خاک ایران JA - IJSWR LA - fa SN - 2008-479X AU - احمدی, محمود AU - کمانگر, محمد AD - گروه اقلیم شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی ، تهران، ایران AD - گروه جغرافیا، دانشکده انسانی ، دانشگاه زنجان Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 53 IS - 6 SP - 1315 EP - 1330 KW - کمبود بارش KW - انحراف معیار مکانی KW - تغییر اقلیم KW - آماره جی گیتس KW - ایران DO - 10.22059/ijswr.2022.342456.669258 N2 - افزایش دمای جهانی باعث افزایش فراوانی رویدادهای شدید آب و هوایی ازجمله خشک‌سالی‌ها شده است.  پایش و پیش‌بینی رفتار مکانی_ زمانی این پدیده برای پیشگیری از تبعات منفی اقتصادی_ اجتماعی و برنامه‌ریزی‌های محیطی دارای  اهمیت زیادی است. تاکنون ارزیابی جامعی از تحلیل فضایی خشک‌سالی در کشور در بلندمدت صورت نگرفته است. در این راستا ابتدا خشک‌سالی‌ها دهه‌ای با شاخص PDSI از سال 1980 تا 2020 استخراج و سپس مورد تحلیل فضایی قرار گرفت. نتایج نشان داد شدت شاخص خشک‌سالی در ایران  از 12/2- تا 45/1 به  73/5- تا 34/1 افزایش پیداکرده، یعنی از طبقه خشک به فوق‌العاده خشک تغییر یافته است. راستای بیضوی سه انحراف معیار در هر چهار دهه موردبررسی، شمال غرب و جنوب شرق را از خود نشان داده که به تبعیت از راستای بارشی ایران در جهت ناهمواری‌ها قرار داشت. جهت مشخص نمودن نوع الگوی مکانی، شاخص خوشه‌بندی جی استار محاسبه‌شده که نتایج نشان داد در دهه اول بازه مورد لکه‌های داغ (خوشه‌بندی خشک‌سالی شدید) در قسمت‌های کوچکی از مرکز ایران و بر روی استان‌های کم بارش و کویرها قرار داشته است در دهه دوم لکه‌های داغ در جنوب غرب ایران شامل استان‌های بوشهر و خوزستان قرارگرفته در دهه سوم در قسمت‌های زیادی از مرکز ایران ازجمله استان‌های تهران، سمنان، اصفهان، فارس و کهکیلویه و بویر احمد و در دهه چهارم لکه‌های داغ  در قسمت جنوب و جنوب شرق ایران شامل استان هرمزگان و سیستان بلوچستان به‌صورت الگوهای خوشه‌ای معنادار خود را نشان داند. پراکندگی مکانی شدت‌های مختلف خشک‌سالی حاکی از تغییر مکان و شدت سامانه‌های بارشی به‌صورت دهه‌ای است که نشان می‌دهد که همه نقاط کشور ممکن است در معرض مخاطره خشک‌سالی قرار گیرند. چنین تحقیقاتی می‌تواند موجب شناسایی مناطق در معرض شدید خشک‌سالی شده و در برنامه‌ریزی‌های محیطی مورداستفاده قرار گیرد. UR - https://ijswr.ut.ac.ir/article_90253.html L1 - https://ijswr.ut.ac.ir/article_90253_3fbba106470a80993e0bc327f319ac62.pdf ER -