TY - JOUR ID - 81016 TI - بررسی وضعیت کمّی و شاخص‌های آلودگی برخی عناصر آلاینده در خاک‌های سطحی، متأثر از سد باطله معدن (مطالعه موردی: معدن مس چهارگنبد) JO - تحقیقات آب و خاک ایران JA - IJSWR LA - fa SN - 2008-479X AU - صفاری, محبوب AU - موسوی راد, سید مرتضی AU - حسنی, محمدجواد AU - غضنفری مقدم, محمدصادق AU - شاکری, مرجان AU - نظری, نجمه AD - پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران AD - استادیار پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران AD - اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان، کرمان، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 52 IS - 2 SP - 421 EP - 437 KW - عملیات معدنی KW - فاکتور غنی شدگی KW - زمین انباشت KW - آلودگی KW - استاندارد محیط زیست DO - 10.22059/ijswr.2021.313579.668800 N2 - سدهای باطله معادن به عنوان یکی از ارکان مهم و غیرقابل اجتناب هر معدن، به عنوان یکی از منابع آلوده کننده محیط زیست نواحی مجاور هر معدن محسوب می‌شوند که از دیدگاه زیست­محیطی توجه کمتری به آن شده است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثرات زیست­محیطی سد باطله معدن مس چهارگنبد سیرجان، بر تغییرات مقادیر کمّی برخی آلاینده‌های خاک‌های مجاور سد باطله این معدن انجام گرفت. در این پژوهش، با توجه به موقعیت منطقه، شش نمونه رسوب از سد باطله و نه نمونه خاک سطحی برداشت و مقادیر کمّی آلاینده‌های سرب، آنتیموان، روی، کادمیم، آرسنیک و مس اندازه‌گیری و شاخص‌های آلودگی هر عنصر (فاکتور غنی­شدگی،فاکتور زمین انباشت و فاکتور آلودگی) انجام شد و مقادیر کمّی هر عنصر در خاک با استاندارد حفاظت محیط زیست مقایسه گردید. نتایج مقادیر آلاینده‌ها در رسوبات، نشان از غنی­شدگی قابل توجه عناصر مس و آنتیموان در نمونه‌های رسوبات سد باطله داشت. بر اساس مقادیر استاندارد آلایندگی خاک، به استثنا مقادیر بالای مس (38-125 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و آرسنیک (2/7-8/17 میلی‌گرم بر کیلوگرم) در برخی نمونه‌ها، مقادیر مشاهده شده سرب، روی، کادمیم و آنتیموان در همه نمونه‌های خاک‌، پایین‌تر از حد استاندارد حفاظت محیط زیست مشاهده شد. با توجه به نتایج شاخص‌های آلودگی خاک، دو عنصر آنتیموان و آرسنیک دارای غنی­شدگی و انباشتگی بالاتری نسبت به سایر عناصر بودند که دخالت عوامل انسان‌زا (سد باطله) بر مقادیر کمّی این عناصر را نشان می‌دهد. نتایج این پژوهش نشان داد، علی‌رغم مقادیر بالای مس در نمونه‌های خاک‌های سطحی (با توجه به ماهیت کانسار رگه‌ای مس منطقه)، منطقه مجاور سد، آلوده به سایر عناصر بالقوه آلاینده نمی‌باشد، هرچند که غنی­شدگی دو عنصر آرسنیک (4-3/15) و آنتیموان (3-9/5) می‌تواند زنگ خطری جدی برای آلودگی منطقه به این عناصر در سال‌های آتی باشد. بر اساس نتایج بدست آمده، پیشنهاد می‌گردد که تغییرات آلودگی سدهای باطله به عنوان یکی از منابع آلاینده محیط زیست نواحی مجاور معادن، به صورت مستمر بررسی و تمهیدات مدیریتی مناسبی اعمال گردد. UR - https://ijswr.ut.ac.ir/article_81016.html L1 - https://ijswr.ut.ac.ir/article_81016_aa64a35beab11f4c583920008c682562.pdf ER -