TY - JOUR ID - 72712 TI - تاثیر تغییر کاربری جنگل بر ویژگی‌های کیفی خاک و تصاعد دی اکسید کربن JO - تحقیقات آب و خاک ایران JA - IJSWR LA - fa SN - 2008-479X AU - احسانی, سمیه AU - کوچ, یحیی AU - اکبری نیا, مسلم AD - دانشجوی کارشناسی ارشد جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، گروه جنگلداری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران AD - استادیار گروه مرتعداری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران. AD - دانشیار گروه جنگلداری، دانشکدة منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 50 IS - 5 SP - 1063 EP - 1072 KW - تخلخل KW - پایداری خاکدانه KW - زیتوده ریشه KW - رطوبت KW - حرارت DO - 10.22059/ijswr.2019.269681.668059 N2 - تغییر کاربری اراضی یکی از دخالت­های مهم بشر در اکوسیستم­های طبیعی است که بر روی فرآیندهای اکوسیستم به ویژه خاک اثرگذار است. در پژوهش حاضر، اثر کاربری­های جنگلی (جنگل طبیعی و جنگل­کاری بلندمازو) و غیرجنگلی (عرصه­های باغی، مرتعی و زراعی) بر تغییرپذیری شاخص­های کیفی خاک و پویایی تصاعد دی اکسید کربن مورد توجه قرار گرفته است. در هر یک از کاربری­های مورد بررسی، تعداد 16 نمونه خاک (عمق 10-0 سانتی­متری) جمع­آوری و به آزمایشگاه انتقال داده شد. مطابق با نتایج، بیشترین مقدار ماده آلی خاک به رویشگاههای جنگلی و بالاترین مقدار جرم مخصوص ظاهری به عرصه­های مرتعی و زراعی اختصاص داشت. هرچند تغییرات جرم مخصوص حقیقی خاک در بین کاربری­های مختلف اراضی معنی­دار نبود، اما خاک جنگل­کاری بلندمازو دارای بالاترین مقدار تخلخل بود. جنگل طبیعی دارای پایدارترین خاکدانه­ها بوده و به دنبال تخریب جنگل و تغییر نوع کاربری از پایداری آنها بطور معنی­داری کاسته شد. بیشترین محتوای شن به عرصه مرتعی و بالاترین مقدار رس به جنگل طبیعی اختصاص داشته، در حالی که محتوای سیلت تفاوت آماری معنی­داری در بین کاربری­های مختلف اراضی نشان نداد. بالاترین مقدار زیتوده درشت­ریشه در جنگل طبیعی و جنگل­کاری بلندمازو مشاهده شد در حالی که زیتوده ریزریشه در جنگل طبیعی بالاترین مقدار بود. بیشترین مقادیر رطوبت خاک در رویشگاههای جنگلی (بویژه در فصول زمستان و پاییز) مشاهده شد، در حالی که بالاترین درجه حرارت خاک به عرصه­های زراعی و مرتعی (بویژه در فصل تابستان) اختصاص داشت. تصاعد دی اکسید کربن از خاک در فصل تابستان تحت جنگل­کاری بلندمازو بالاترین مقدار بوده است. مطابق با تحلیل مؤلفه­های اصلی، مقدار ماده آلی، محتوای رطوبت و همچنین میزان تخلخل خاک در جنگل­کاری بلندمازو نقش مؤثری در افزایش تصاعد دی اکسید کربن از خاک این نوع از کاربری­ اراضی در مقایسه با سایر رویشگاهها داشته است. نتایج این پژوهش مؤید حفاظت از جنگل­های طبیعی برای افزایش مشخصه­های کیفی و سلامت خاک می­باشد.  UR - https://ijswr.ut.ac.ir/article_72712.html L1 - https://ijswr.ut.ac.ir/article_72712_226a09883557ab47407a4db74fb8973c.pdf ER -