دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
برآورد ضریب پخشیدگی طولی رودخانه با استفاده از انواع روشهای دادهکاوی
385
394
FA
سمیه
سلطانی گردفرامرزی
استادیار دانشکدة کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اردکان
ssoltani@ardakan.ac.ir
روح الله
تقی زاده مهرجردی
0000-0002-4620-6624
استادیار دانشکدة کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اردکان
rh_taghizade@yahoo.com
محسن
قاسمی
دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان
ghasemi1860@yahoo.com
10.22059/ijswr.2015.56728
در مدلسازی و تعیین دقیق وضعیت آلودگی رودخانهها محاسبة دقیق ضریب پراکندگی طولی آلودگی بسیار اهمیت دارد. برای محاسبة این ضریب، معادلات گوناگون با استفاده از روشهای تجربی، تحلیلی، و ریاضی ارائه شده است. با وجود این، روشهای تحلیلی و ریاضی به علت پیچیدگی محاسبات و روشهای تجربی به سبب خطای زیاد تا کنون مورد توجه قرار نگرفتهاند. این تحقیق به بررسی روشها و معادلات تجربی مختلف برای تعیین ضریب پراکندگی طولی آلودگی در رودخانههای طبیعی و ارزیابی دقت این روشها در مقایسه با دادههای اندازهگیریشدة واقعی پرداخت و روشی دقیقتر در این زمینه، با بهره جستن از روشهای دادهکاوی، همچون برنامهریزی ژنتیک، شبکة عصبی، و شبکة عصبیـ فازی ارائه شد. با بهکارگیری مدل نروفازی، معیارهای ریشة مربعات خطا و ضریب تبیین به ترتیب 21<sub>/</sub>72 و 87<sub>/</sub>0 و ضریب جرم باقیمانده 103<sub>/</sub>0 و کارآیی مدل 75<sub>/</sub>0 به دست آمد. به این ترتیب، روش نروفازی جهت پیشبینی ضریب پخشیدگی طولی رودخانه پیشنهاد میشود.
آلودگی,رودخانه,روشهای دادهکاوی,ضریب پخشیدگی طولی
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56728.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56728_9e9b4aab0c6515629480be07841dfdcb.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
بررسی تاثیر دبی و زبری بر حداکثر طول پخشیدگی املاح در یک کانال سهمی شکل
395
404
FA
سونیا
زبردست
دانشجوی دکتری گروه مهندسی آب دانشکدة کشاورزی دانشگاه شهرکرد
sonia_zebardast@yahoo.com
سید حسن
طباطبائی
دانشیار گروه مهندسی آب دانشکدة کشاورزی دانشگاه شهرکرد
tabatabaei@agr.sku.ac.ir
فریبرز
عباسی
0000-0002-0662-7723
استاد مؤسسة تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی کرج
fariborzabbasi@ymail.com
منوچهر
حیدرپور
استاد گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان
heidar@cc.iut.ac.ir
کارلو
گالتیری
استادیار گروه محیط زیست دانشگاه ناپولی فدریکوی ایتالیا
carlo.gualtieri@unina.it
10.22059/ijswr.2015.56729
فرایند پخش آلایندهها در کانالهای روباز، به دلیل نقش آنها در انتشار آلودگی زیستمحیطی، بسیار مهم است. در این پژوهش آزمایشگاهی، تأثیر دبی و ضریب زبریهای مختلف بر ضریب پخشیدگی عرضی و حداکثر طول پخشیدگی در یک کانال با مقطع سهمی بررسی شد. سه سطح ضریب زبری مانینگ تقریبی 02<sub>/</sub>0، 04<sub>/</sub>0، و 06<sub>/</sub>0 و سه سطح دبی تقریبی 5، 10، و 15 لیتر بر ثانیه در نظر گرفته شد. کلرید سدیم به منزلة مادة ردیاب در بالادست جریان تزریق و غلظت کلرید سدیم پخششده در آب همراه نیمرخ سرعت در هشت مقطع به فاصلة 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9، و 5<sub>/</sub>9 متری از بالادست اندازهگیری شد. نتیجة آزمایشها مقادیر ضریب پخشیدگی عرضی را بین 23<sub>/</sub>0 تا 56<sub>/</sub>0 سانتیمتر مربع بر ثانیه و طول پخشیدگی را 108 تا 170 متر برای سطوح مختلف ضریب زبری و دبی نشان داد. در ضریب زبریهای ثابت، با افزایش دبی ورودی، طول پخشیدگی افزایش و در دبیهای ورودی ثابت با افزایش ضریب زبری طول پخشیدگی کاهش یافت. به دلیل تأثیر شکل مقطع کانال بر نیمرخ سرعت، معادلة ضریب پخشیدگی عرضی برای سطوح ضریب زبری و دبی درنظرگرفتهشده در این پژوهش به صورت غیر خطی به دست آمد. همچنین، معادلهای برای حداکثر طول پخشیدگی در کانال سهمیشکل ارائه شد.
ضریب انتشار عرضی,فرایند پخشیدگی,مقطع غیر مستطیلی,نیمرخ سرعت
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56729.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56729_12552acf8e7ff068cd510802984d954d.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
مطالعة تطبیقی نمایههای هواشناسی با نمایههای هیدرولوژیکی برای پایش خشکسالی به روش دادهکاوی (مطالعة موردی: ایستگاه ارازکوسه، استان گلستان)
405
413
FA
فاطمه
تیموری
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
fatemeh.teimouri@gmail.com
خلیل
قربانی
استادیار هواشناسی کشاورزی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
ghorbani.khalil@yahoo.com
جواد
بذرافشان
0000-0002-6721-8990
استادیار هواشناسی کشاورزی پردیس علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
jbazr@ut.ac.ir
حسین
شریفان
دانشیار آبیاری و زهکشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
h_sharifan47@yahoo.com
10.22059/ijswr.2015.56730
تداوم کمبود بارش در یک منطقه نسبت به میانگین بلندمدت (خشکسالی هواشناسی) باعث کاهش جریان آب رودخانه و افت تراز آب زیرزمینی (خشکسالی هیدرولوژی) میشود. برای کمّی کردن خشکسالی، نمایههای متعددی تعریف شده است. در این پژوهش از دو نمایة خشکسالی، شامل نمایة بارش استانداردشده (SPI) و نمایة جریان رودخانة استانداردشده (SSI)، به ترتیب، برای پایش خشکسالی هواشناسی و خشکسالی هیدرولوژیکی استفاده شد. این نمایهها هر یک در دستههایی طبقهبندی میشوند و هر طبقه بیانگر وضعیتی از شدت خشکسالی است. هدف در این تحقیق مطالعة تطبیقی نمایههای خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی در ایستگاه ارازکوسه واقع در استان گلستان است که با استفاده از قوانین انجمنی در دادهکاوی انجام شده است. پس از محاسبه و طبقهبندی نمایههای SPI و SSI در پنجرة زمانی دوازدهماهه با تعریف سناریوهای مختلف مشخص شد تطابق کاملی بین خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی وجود ندارد و با توجه به وضعیت خشکسالی در دورههای قبل جریان رودخانه رفتاری متفاوت نشان میدهد. همچنین، کمبود بارش با تأخیر کمتری نسبت به بیشبود بارش بر جریان رودخانه تأثیر میگذارد.
خشکسالی هواشناسی,خشکسالی هیدرولوژیکی,دادهکاوی,قوانین انجمنی
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56730.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56730_4dd39a2c8526c4e28bb60627d3b081ff.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
استفاده از ابزار بهینهسازی GP توسعه یافته برای بهره برداری چندهدفه از مخازن در شرایط تغییر اقلیم
415
422
FA
پریسا سادات
آشفته
دکتری مهندسی آب پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
parisa_ashofteh@yahoo.com
امید
بزرگ حداد
دانشیار پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
obhaddad@ut.ac.ir
10.22059/ijswr.2015.56731
استفاده از روشها و ابزارهای بهینهسازی برای بهرهبرداری چندهدفه از مخزن در شرایط تغییر اقلیم امری اجتنابناپذیر است. در این تحقیق از برنامهریزی ژنتیک چندهدفه (MO-GP) برای استخراج قواعد بهرهبرداری بهینة چندهدفة مخزن آیدوغموش در استان آذربایجان شرقی، در شرایط تغییر اقلیم، استفاده شد. این قواعد با دو هدف کمینهسازی آسیبپذیری و بیشینهسازی اطمینانپذیری در شرایط پایه (بازة 1987ـ 2000) و شرایط تغییر اقلیم (بازة 2026ـ 2039) استخراج شدند. نتایج نشان داد محدودة تغییرات شاخص آسیبپذیری در شرایط پایه و تغییر اقلیم، به ترتیب، برابر 16 تا 41 درصد و 11 تا 35 درصد و محدودة تغییرات شاخص اطمینانپذیری در شرایط پایه و تغییر اقلیم، به ترتیب، برابر 46 تا 78 درصد و 30 تا 77 درصد است. به منظور بررسی بیشتر، دو گزینة توسعة قواعد در بازة بهرهبرداری پایه بر اساس شرایط پایه و توسعة قواعد در بازة بهرهبرداری تغییر اقلیم بر اساس شرایط تغییر اقلیم در نظر گرفته میشوند. به منظور بررسی عملکرد مخزن در تأمین تقاضا، مقادیر تابع هدف به ازای نقطة پارتو (اطمینانپذیری 75%) در دو گزینة تحت بررسی مقایسه شدند. نتایج نشان داد گزینة دوم نسبت به گزینۀ اول عملکرد بهتری دارد.
ابزار بهینهسازی,اطمینانپذیری,تغییر اقلیم,قاعدههای تصمیمگیری,کیفیت و پراکنش پاسخها
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56731.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56731_5bcb8252a2fc2b1170ac8ab9e3a25bf2.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
اتصال سیستم پایش خشکسالی و اقدامات مدیریتی در بهره برداری از سد زرینه رود (مطالعۀ موردی: زیر حوضۀ زرینه رود)
423
430
FA
مهدیه
فرشادمهر
کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
mah.farshadmehr64@gmail.com
مه نوش
مقدسی
0000-0003-4933-6501
استادیار دانشکدة کشاورزی دانشگاه اراک
mah_moghaddasi@hotmail.com
مهدی
مفتاح هلقی
دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
meftah_20@yahoo.com
10.22059/ijswr.2015.56732
سیستمهای پایش و تعریف اقدامات تسکین از ارکان اصلی هر طرح مدیریت خشکسالی است که ارتباط مناسب بین این دو میتواند یک برنامة مدیریتی را در اجرای بهموقع و مؤثر عملیات تسکین یاری کند. بنابراین، در این تحقیق تلاش شد، جهت مدیریت حوضة زرینهرود در شرایط کمآبی، رودیکرد احتمالاتی مبتنی بر ریسک و کاهش تقاضا به ترتیب به منزلة سیستم پایش و اقدام تسکین اعمال شود. در این رودیکرد آستانههای هشدار خشکسالی بر اساس حجم ذخیرة مخزن و به صورت احتمالاتی تعریف میشود. بدین منظور، شبیهسازیهای کوتاهمدت با استفاده از سری زمانی 1355ـ 1385 در نرمافزار Weap انجام و چهار سناریوی (نرمال، پیشهشدار، هشدار، اضطراری) مرتبط با سطوح مختلف شدت خشکسالی تعریف شد. سپس، مقادیر آستانه با در نظر گرفتن احتمال وجود کمبودی معین از تقاضا در یک افق زمانی مشخص شناسایی و ضرایب کاهش تقاضا با استفاده از مدل بهینهسازی الگوریتم ژنتیک برآورد شد. ضرایب کاهش برای نیاز زراعت و باغ و نیاز زیستمحیطی دریاچة ارومیه به ترتیب در سطح پیشهشدار برابر 30<sub>/</sub>31 و 30<sub>/</sub>7 و 8<sub>/</sub>47 درصد، در سطح هشدار برابر 60<sub>/</sub>33 و 2<sub>/</sub>9 و 6<sub>/</sub>50 درصد، و در سطح اضطراری برابر 5<sub>/</sub>35 و 11<sub>/</sub>10 و 5<sub>/</sub>52 درصد برآورد شد. نتایج نشان داد اعمال ضرایب کاهش تقاضا در کاهش شاخص کمبود در دورة خشکسالی 1377ـ 1378 تا 1379ـ 1380 تأثیری قابل توجه داشته و باعث جلوگیری تخلیة کامل مخزن طی این دوره شده است.
الگوریتم ژنتیک,سد زرینهرود,سیستم احتمالاتی,مدیریت خشکسالی,هشدار خشکسالی
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56732.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56732_85ea5e3b99e8df71eec38b36ab9cbc2d.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
کاربرد شاخص کمبود توام (JDI) در تحلیل خشکسالیهای حاشیه جنوبی دریای خزر
431
442
FA
فرشاد
احمدی
0000-0001-7387-0224
دانشجوی دکتری مهندسی منابع آب دانشکدة علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز
f.ahmadi@scu.ac.ir
رسول
میرعباسی نجف آبادی
0000-0002-9897-0042
استادیار گروه مهندسی آب دانشکدة کشاورزی دانشگاه شهرکرد
mirabbasi_r@yahoo.com
فریدون
رادمنش
استادیار گروه مهندسی منابع آب دانشکدة علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز
feridon_radmanesh@yahoo.com
10.22059/ijswr.2015.56733
خشکسالی پدیدهای اقلیمی است که بهکندی شروع میشود و طبیعتی پنهان دارد. مدت زمان وقوع آن طولانی است و خسارتهای ناشی از آن در بخشهای مختلف، مانند کشاورزی و محیط زیست و اقتصاد، به صورت تدریجی ظاهر میشود. پایش و پیشبینی خشکسالیها، بهویژه تعیین دقیق زمان شروع و تداوم آن، در مدیریت منابع آبی و برنامهریزی جهت کاهش آثار مخرب خشکسالی اهمیتی ویژه دارد. در این مطالعه، خشکسالیهای سه استان گلستان، گیلان و مازندران (استانهای حاشیة دریای خزر) با استفاده از شاخص کمبود توأم (JDI) ارزیابی شد. همچنین عملکرد شاخص JDI با دو شاخص بارش استانداردشده (SPI) و SPI اصلاحشده () مقایسه شد. بدین منظور، از دادههای بارش ماهیانة پنج ایستگاه سینوپتیک بابلسر، بندرانزلی، رامسر، گرگان، و رشت، در دورة آماری 1971 تا 2011، برای محاسبة شاخصهای مورد بررسی استفاده شد. نتایج نشان داد در سالهای اخیر تعداد ماههای خشک در منطقة مطالعهشده افزایش یافته است؛ طوری که در همة ایستگاهها (به جز بابلسر) درصد ماههای خشک به بیش از 50 درصد در دَه سال اخیر (2002ـ 2011) رسیده است. بر اساس محاسبات انجامشده برای شاخصهای JDI و SPI و ، هر چه فاصلة ایستگاهها از دریای خزر بیشتر میشود مقدار خشکیها و کمبود بارش نیز افزایش مییابد. همچنین، نتایج نشان داد شاخص JDI، علاوه بر توصیف علمی وضعیت کلی خشکسالی، قابلیت مشخص کردن ظهور (آغاز) خشکسالیها و نیز خشکسالیهای طولانیمدت را دارد و ارزیابی وضعیت خشکسالی را به صورت ماهبهماه میسر میسازد.
توابع مفصل,خشکسالی,دریای خزر,شاخص کمبود توأم
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56733.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56733_9a374845c2f59fab19c38627e1856c6a.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
تغییرات تولید رواناب در هنگام بارندگی در اثر کاربرد پودری و محلول سطوح مختلف پلیآکریلآمید
443
453
FA
زینب
کریمی
دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه مهندسی آبخیزداری دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
karimi.zeinab@modares.ac.ir
سیدحمیدرضا
صادقی
0000-0002-5419-8062
استاد گروه مهندسی آبخیزداری دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
sadeghi@modares.ac.ir
حسینعلی
بهرامی
دانشیار گروه خاکشناسی دانشکدة کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
bahrami@isti.ir
10.22059/ijswr.2015.56734
تحلیل تغییرات زمانی تولید رواناب در شرایط معمولی یا کاربرد افزودنیهای خاک از موضوعات مهم مدیریت منابع آب و خاک است. حال آنکه، به مقایسة تغییرپذیری تولید رواناب از شکل مصرف افزودنیها کمتر توجه شده است. پژوهش حاضر به منظور بررسی تغییرات زمانی تولید رواناب، از جمله مقدار رواناب در طول بارندگی در یک خاک لومیرسی، صورت گرفت. در همین زمینه، تأثیر سطوح مختلف پلیآکریلآمید با مقادیر 4<sub>/</sub>0، 2، و 6 گرم بر متر مربع از کاربرد نوع پودری و محلول در شرایط آزمایشگاهی بر تولید رواناب روی کرتهای کوچک 25<sub>/</sub>0 متر مربعی انجام شد. شبیهسازی باران نیز با دو شدت 50 و 80 میلیمتر بر ساعت به ترتیب با تداوم 17 و 8 دقیقه متناسب با شرایط حاکم بر منطقه، بعد از گذشت چهل و هشت ساعت از زمان استفاده از پلیآکریلآمید، انجام پذیرفت. نتایج آزمون مدل خطی عمومی بر اثر غیر معنادار تیمار 4<sub>/</sub>0 گرم بر متر مربع مصرف پودری و محلول پلیآکریلآمید و اثر معنادار (00<sub>/</sub>0p<) شدت بارندگی بر تولید رواناب دلالت داشت. حال آنکه اثر معنادار نوع مصرف پلیآکریلآمید در سطح 2 و 6 گرم بر متر مربع (04<sub>/</sub>0p<) و نیز شدت بارندگی (00<sub>/</sub>0p=) بر میزان رواناب تأیید شد. همچنین اثر متقابل شکل مصرف و شدت بارندگی بر مقدار رواناب در تیمار 4<sub>/</sub>0 گرم بر متر مربع غیر معنادار (2<sub>/</sub>0p>) و در تیمارهای 2 و 6 گرم بر مترمربع معنادار (04<sub>/</sub>0p<) ارزیابی شد.
افزودنیهای خاک,حفاظت خاک,شبیهسازی باران,مهار رواناب
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56734.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56734_38cf6d1e7133200286e70778406d3a0b.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
بررسی اثر تلفیق آب شور و شیرین در منطقة سیستان
455
463
FA
سعید
قائدی
دانش آموختة کارشناسی ارشد گروه آبیاری و زهکشی دانشگاه زابل
saeed14411068@yahoo.com
پیمان
افراسیاب
استادیار و عضو هیئت علمی گروه آب داشگاه زابل
p_afrasiab@yahoo.com
عبدالمجید
لیاقت
0000-0002-3224-6529
استاد و عضو هیئت علمی گروه آب دانشگاه تهران
aliaghat@ut.ac.ir
10.22059/ijswr.2015.56735
منطقة سیستان در شرق ایران یکی از مناطقی است که به تدابیر مدیریتی منابع آب نیازمند است. استفاده از آب سطحی و زیرسطحی، به صورت تلفیقی، از روشهای اصلی مدیریت جامع منابع آب است<strong>. </strong>هدف پژوهش حاضر مطالعة استراتژی تلفیق آب شور زیرسطحی با آب شیرین رودخانة هیرمند در منطقة سیستان بود. برای دستیابی به این هدف، آزمایشی در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار بر گیاه سورگوم علوفهای رقم اسپیدفید در مزرعة تحقیقاتی دانشگاه زابل، واقع در سد سیستان، در بهار 1392 به اجرا درآمد. آب شیرین و شور مورد نیاز آزمایش، به ترتیب، از رودخانة هیرمند (dS<sub>/</sub>m2<sub>/</sub>1EC=) و چاه حفرشده در مزرعه (dS<sub>/</sub>m15EC=) تأمین شد. تیمارهای مورد بررسی شامل تیمار شاهد، نیمدرمیان (یکدوم شور)، یکدرمیان زمانی، مخلوط، و کاملاً شور بود. خصوصیات مورد بررسی شامل صفات بیولوژیکی سورگوم و تغییرات شوری در پروفیل خاک بود. تجزیة واریانس عملکرد و اجزای آن توسط مدل SAS و تحلیل نتایج شوری نیمرخ خاک توسط مدل SPSS انجام شد. نتایج تجزیة واریانس صفات اندازهگیریشده نشان داد اعمال تیمارهای مذکور باعث ایجاد تفاوت معنادار (01<sub>/</sub>0≥p) در صفات وزن خشک برگ، ساقه و اندام هوایی، ارتفاع، و شاخص سطح برگ میشود. پس از تیمار شاهد، تیمار نیمدرمیان با افزایش عملکرد 8<sub>/</sub>75 درصد در صفت وزن خشک برگ و 3<sub>/</sub>55 درصد در صفت وزن خشک اندام هوایی نسبت به تیمار کاملاً شور دارای بهترین عملکرد بود. همچنین مقایسة شوری نیمرخ خاک در قبل و بعد از آزمایش نشان داد همة تیمارهای مذکور باعث افزایش شوری در همة لایههای نیمرخ خاک میشوند (به جز لایة 80 تا 100 سانتیمتری که تغییرات آن متأثر از سطح ایستابی بود). نتایج اجزای عملکرد و شوری نیمرخ خاک نشان داد در کشت سورگوم روش تناوبی استفاده از آب شور و غیر شور (تیمار یکدرمیان زمانی) بهتر از روش اختلاط آبهاست. بنابراین در مناطقی نظیر دشت سیستان، که از نظر آب شیرین در تنگنا قرار دارد، میتوان از دو روش نیمدرمیان و یکدرمیان زمانی برای آبیاری اراضی استفاده کرد<strong>.</strong> همچنین، بررسی نتایج شوری نیمرخ خاک در قبل و بعد از آزمایش نشان داد همة تیمارهای مذکور باعث افزایش شوری در همة لایههای نیمرخ خاک میشوند (به جز لایة 80 تا 100 سانتیمتری که تغییرات آن متأثر از سطح ایستابی بود).
آبیاری تلفیقی,دشت سیستان,سورگوم,شوری,مدل SAS,مدل spss
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56735.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56735_c570385f8b762ac5a05a33406fc32325.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
کاربرد روش پویایی سیستم در شبیه سازی و بهینه سازی الگوی کشت شبکه آبیاری و زهکشی سمت راست آبشار اصفهان
465
474
FA
حامد
نوذری
0000-0002-9890-212X
استادیار گروه علوم و مهندسی آب دانشکدة کشاورزی دانشگاه بوعلی سینای همدان
hamnozari@yahoo.com
وجیهه
محسنی
دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب دانشکدة کشاورزی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه بوعلی سینای همدان
vajihemohseni@yahoo.com
10.22059/ijswr.2015.56736
در این تحقیق استفادة تلفیقی از منابع آب شبکة آبیاری و زهکشی سمت راست آبشار اصفهان، که یکی از شبکههای بحرانی حوضة زایندهرود است، با روش پویایی سیستم شبیهسازی شد. سپس، به منظور تعیین الگوی کشت بهینه، از تابع نسبت درآمد به هزینه استفاده شد. این هدف برای دو حالت توجه و عدم توجه به قید حفظ مجموع مساحت محصولات کشتشده در سال مبنا (سال زراعی 1385ـ 1386) با روشهای مختلف مدیریت آب آبیاری و با اعمال محدودیت درصدهای مختلف تغییر در سطح زیر کشت هر یک از محصولات شبکه در این سال تعریف شد. به منظور اعتباریابی نتایج مدل، عملکرد محاسبهای و مشاهدهای محصولات موجود در شبکه مقایسه شدند و مقدار شاخصهای جذر میانگین مربعات خطا (RMSE)، خطای استاندارد (SE)، و ضریب همبستگی (R<sup>2</sup>) برای عملکرد این محصولات، به ترتیب، 98<sub>/</sub>209 کیلوگرم بر هکتار و 007<sub>/</sub>0 و 99<sub>/</sub>0 محاسبه شد که دقت بالای مدل را نشان میدهد. همچنین نتایج نشان داد در صورت حفظ و عدم حفظ محدودیت مجموع مساحت زیر کشت در سال مبنا، بیشترین مقدار درآمد به هزینه، به ترتیب، برابر 025<sub>/</sub>3 و 144<sub>/</sub>3 و مربوط به نحوة برداشت از آب زیرزمینی بر اساس نیاز آبی با اجازة 50 درصد تغییر در سطح زیر کشت هر یک از محصولات است. سطح زیر کشت موجود از سطح زیر کشت مطلوب فاصلة زیادی دارد و ترکیب محصولات عمدة شبکه نامناسب است.
استفادة تلفیقی,الگوی کشت,بهینهسازی,درآمد به هزینه,منابع آب سطحی و زیرزمینی
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56736.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56736_34e075d3fd71c4c7e382cc341df4c0a1.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
تاثیر تنش آبی و شوری بر تبخیر- تعرق و رشد نهالهای خرمای برحی
475
486
FA
مجید
علی حوری
دانشجوی دکتری دانشکدة مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز
alihouri_m@hotmail.com
عبدعلی
ناصری
0000-0002-5833-5802
استاد گروه آبیاری و زهکشی دانشکدة مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز
abdalinaseri@scu.ac.ir
سعید
برومندنسب
0000-0002-4066-6240
استاد گروه آبیاری و زهکشی دانشکدة مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز
boroomandsaeed@yahoo.com
علیرضا
کیانی
0000-0002-2345-5089
دانشیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش، و ترویج کشاورزی گرگان
akiani71@yahoo.com
10.22059/ijswr.2015.56737
مصرف صحیح آب در بخش کشاورزی و استفادة مناسب از آبهای شور دسترسی بهتر به منابع آب را برای آبیاری محصولات کشاورزی فراهم میکند. به منظور بررسی آثار تنش آبی و شوری بر تبخیرـ تعرق و رشد نهالهای خرمای رقم برحی، آزمایشی به روش فاکتوریل در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی با دو عامل میزان آب آبیاری و شوری آب آبیاری در سه تکرار انجام شد. میزان آب آبیاری در سه سطح 100 و 85 و 70 درصد نیاز آبی گیاه و شوری آب آبیاری در سه سطح 5<sub>/</sub>2 و 8 و 12 دسیزیمنس بر متر بود. نتایج نشان داد تیمارهای میزان آب آبیاری، شوری آب آبیاری، و اثر متقابل میزان آبیاری و شوری آب تأثیری معنادار بر شوری خاک و میزان تبخیرـ تعرق گیاه دارد. بیشترین و کمترین میزان تبخیرـ تعرق، به ترتیب، با 9<sub>/</sub>1488 و 861 میلیمتر به تیمار آبیاری به میزان 100 درصد نیاز آبی گیاه با آب دارای هدایت الکتریکی 5<sub>/</sub>2 دسیزیمنس بر متر و تیمار آبیاری به میزان 70 درصد نیاز آبی گیاه با آب دارای هدایت الکتریکی 12 دسیزیمنس بر متر تعلق داشت. شوری آب آبیاری نسبت به میزان آب آبیاری اثر بیشتری بر کاهش تبخیرـ تعرق نهالهای خرما داشت. همچنین تأثیر میزان آب آبیاری، شوری آب آبیاری، و اثر متقابل میزان آبیاری و شوری آب بر همة صفات رویشی معنادار شد. آبیاری با آب دارای هدایت الکتریکی 5<sub>/</sub>2 دسیزیمنس بر متر به میزان 100 درصد نیاز آبی گیاه موجب بیشترین رشد رویشی گیاه شد. اما در صفات رویشی اختلاف معناداری با آبیاری به میزان 85 درصد نیاز آبی گیاه نداشت. بنابراین، میزان آب آبیاری در نهالهای خرمای رقم برحی میتواند کاهش یابد؛ اما باید از تنش شوری به گیاه اجتناب شود.
آبیاری,رشد رویشی,زهآب,لایسیمتر
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56737.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56737_17e647ef7d6d442e89ae8837bda89276.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
ارزیابی مدلهای AquaCrop و SALTMED در تخمین عملکرد محصول ذرت و شوری خاک
487
498
FA
محمد
حسن لی
دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی گروه مهندسی آب دانشگاه زابل
m_hassanli@yahoo.com
پیمان
افراسیاب
استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه زابل
p_afrasiab@yahoo.com
حامد
ابراهیمیان
0000-0002-7338-4872
استادیار گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران
ebrahimian@ut.ac.ir
10.22059/ijswr.2015.56738
استفاده از مدلهای شبیهسازی یکی از راهکارهای مدیریت مصرف آب در کشاورزی و پیشبینی اثر آبهای شور بر عملکرد محصول و شوری خاک است. اخیراً فائو نسخة جدید مدل AquaCrop را ارائه کرده است که میتواند اثر آبیاری با آب شور را بر میزان عملکرد محصول و شوری خاک محاسبه کند. در این تحقیق دو مدل AquaCrop و SALTMED در شرایط استفاده از آب شور در تناوب با آب شیرین برای کشت گیاه ذرت علوفهای ارزیابی شد. بدین منظور آزمایش مزرعهای برای نُه تیمار (در شرایط مختلف کاربرد آب شور و شیرین) در منطقة کرج انجام شد و عملکرد محصول و شوری پروفیل خاک اندازهگیری و با دو مدل مذکور شبیهسازی شد. مقدار R<sup>2</sup> برای شوری خاک و عملکرد محصول در مدل SALTMED به ترتیب برابر 843<sub>/</sub>0 و 733<sub>/</sub>0 و برای مدل SALTMED به ترتیب برابر 758<sub>/</sub>0 و 846<sub>/</sub>0 به دست آمد. خطای نسبی مدل AquaCrop در تخمین عملکرد محصول از 9<sub>/</sub>2 تا 8<sub>/</sub>30 درصد و در تخمین شوری خاک از 9<sub>/</sub>5 تا 8<sub>/</sub>45 درصد متغیر بود. همچنین خطای نسبی مدل SALTMED در تخمین عملکرد محصول از 9<sub>/</sub>0 تا 7<sub>/</sub>24 درصد و در تخمین شوری خاک از 2<sub>/</sub>2- تا 2<sub>/</sub>38 درصد متغیر بود.
آبیاری قطرهای,ذرت علوفهای,شبیهسازی,کاربرد تناوبی آب شور
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56738.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56738_61e4bd78e0531415cfb9b1d58471e6fc.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
ارزیابی عملکرد پوششهای مرکب آلی و معدنی دور زهکش در شرایط مشابه اراضی شالیزاری
499
508
FA
محمد
حسین زاده
دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی گروه مهندسی آب دانشکدة علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
m.hosseinzadeh66@yahoo.com
مریم
نوابیان
0000-0001-7254-4312
استادیار گروه مهندسی آب دانشکدة علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
navabian@guilan.ac.ir
نادر
پیرمرادیان
0000-0002-2311-5703
استادیار گروه مهندسی آب دانشکدة علوم کشاورزی دانشگاه گیلان
npirmorad@yahoo.com
10.22059/ijswr.2015.56739
پوششها وظیفة بهبود آبگذری اطراف لوله را دارند و به مثابة مانعی تراوشپذیر از ورود بیش از حد ذرات خاک به داخل لولههای زهکش جلوگیری میکنند. در این پژوهش عملکرد پوششهای آلی (پوستة برنج)، معدنی، و ترکیب پوشش آلی و معدنی بر روند تغییرات هیدرولیکی و شیمیایی زهآب زهکش بررسی شد. در این زمینه مدل فیزیکی زهکش شامل لولة زهکش به قطر 10 سانتیمتر در عمق 42 سانتیمتری خاک نصب و پوششهای مورد نظر در ترانشهای به ضخامت 7 سانتیمتر در اطراف لولة زهکش کارگذاری شدند. به منظور شبیهسازی شرایط حاکم بر اراضی شالیزاری مدل فیزیکی توسط خاک جمعآوریشده از اراضی شالیزاری دارای بافت لومسیلتی پر و آب آبیاری با حفظ ارتفاع 5 سانتیمتر بر سطح خاک روان شد. آزمایش تحت جریان طولانیمدت و با شوری آب آبیاری 9<sub>/</sub>1 دسیزیمنس بر متر به مدت پانصد ساعت انجام و پارامترهای دبی، شوری، نسبت جذب سدیم، اسیدیته، و کل جامدات معلق زهآب خروجی از زهکش بررسی شدند. تیمارهای پوشش دور زهکش مورد آزمایش شامل پوستة برنج (H)، شن و ماسه (G)، ترکیب 80 درصد پوستة برنج و 20 درصد شن و ماسه (H<sub>80</sub>G<sub>20</sub>)، ترکیب 60 درصد پوستة برنج و 40 درصد شن و ماسه (H<sub>60</sub>G<sub>40</sub>)، ترکیب 40 درصد پوستة برنج و 60 درصد شن و ماسه (H<sub>40</sub>G<sub>60</sub>)، ترکیب 20 درصد پوستة برنج و 80 درصد شن و ماسه (H<sub>20</sub>G<sub>80</sub>)، و بدون پوشش (B) به منزلة شاهد بودند. نتایج نشان داد میزان دبی خروجی در تیمار H بیشتر از تیمار G است و هر چه از میزان پوستة برنج در حالت ترکیب پوستة برنج و شن و ماسه کاسته شد دبی خروجی نسبت به تیمار پوستة برنج کاهش یافت. تیمار H<sub>60</sub>G<sub>40</sub> و H<sub>80</sub>G<sub>20</sub>، با توجه به اینکه نسبت به سایر تیمارها از میانگین شوری زهآب کمتری برخوردار بودند، در کنترل شوری زهآب عملکرد مناسبتری داشتند و تیمارهای H و H<sub>80</sub>G<sub>20</sub>، با توجه به تخلیة کمتر جامدات معلق به زهآب، فیلتر مناسبی برای زهکش بودند.
بافت لومسیلتی,پوستة برنج شن و ماسه,کیفیت زهآب خروجی,مدل فیزیکی زهکش
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56739.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56739_f129bc26535ca0916cc5e68adc3172b0.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
حذف فسفات فاضلاب کشاورزی شرکت کشت و صنعت کارون با استفاده از گیاه وتیور در تالابمصنوعیجریان سطحی
509
518
FA
صائب
خوش نواز
0000-0002-1534-4645
دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز
saeb.khoshnavaz@gmail.com
سعید
برومند نسب
0000-0002-4066-6240
استاد دانشکدة مهندسی علوم آب گروه آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز
boroomandsaeed@yahoo.com
هادی
معاضد
استاد دانشکدة مهندسی علوم آب گروه آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز
hmoazed955@yahoo.com
عبدعلی
ناصری
0000-0002-5483-5834
استاد دانشکدة مهندسی علوم آب گروه آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز
m_albaji2000@yahoo.co.uk
زهرا
ایزدپناه
استادیار دانشکدة مهندسی علوم آب گروه آبیاری و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز
z.izadpanah@yahoo.com
10.22059/ijswr.2015.56740
به منظور بررسی کارآیی تالاب مصنوعی در حذف فسفات فاضلاب کشاورزی، از تالاب مصنوعی جریان سطحی استفاده شد. در این تحقیق، نُه عدد حوضچة مستطیلی ساخته شد و جریان فاضلاب، به صورت پیوسته، از آذر 1392 تا خرداد 1393 برقرار شد. سه سامانه به صورت کشت ریشة گیاه در خاک (S)، سه سامانه به صورت کشت گیاه روی صفحات شناور (F)، و سه سامانه بدون گیاه و بستر متخلل به منزلة شاهد (C) در نظر گرفته شد. زمانماندهای هیدرولیکی انتخابشده 3، 5، و 7 روز بود و برای هر زمانماند این آزمایش در شش مرحله، به مدت شش ماه، تکرار شد. غلظت فسفات ورودی به سامانهها و خروجی از آنها اندازهگیری و میانگین بازده تصفیه، با استفاده از نرمافزار آماری SAS، مقایسه شد. متوسط غلظت فسفات فاضلاب ورودی به حوضچهها در محدودة 99<sub>/</sub>5 تا 58<sub>/</sub>8 میلیگرم بر لیتر در نوسان بود. نتایج مقایسة میانگین شیوة کشت گیاه، زمانماند، تغییرات دما (ماه)، و اثر متقابل آنها در کارآیی حذف فسفات در سطح اطمینان 95 درصد معنادار مشاهده شد. در نتیجه، حوضچههای حاوی گیاه و بستر متخلخل دارای بهترین بازده حذف در محدودة 46<sub>/</sub>9 تا 48<sub>/</sub>35 درصد بودند. همچنین، بازده حذف فسفات به طور معنادار به زمانماند وابسته بود. از این رو بهترین زمانماند با بیشترین بازده حذف در محدودة 88<sub>/</sub>8 تا 48<sub>/</sub>35 درصد به زمان 7 روز اختصاص داشت. نتایج مقایسة میانگین تأثیر دما در حذف فسفات نشان داد در سطح اطمینان 95 درصد اختلاف معنادار بین کارآیی حذف فسفات در بعضی ماهها وجود دارد. نتایج اثر متقابل ماه، سامانه، و زمانماند نشان داد بیشترین کارآیی حذف فسفات به مقدار 48<sub>/</sub>35 درصد در ماه خرداد با زمانماند 7 روز در سامانه دارای بستر متخلخل به دست میآید.
انباشتگی مواد غذایی,گیاهپالایی,وتیور
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56740.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56740_5f153e99044003fe2f56faba5db6f1fa.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
تعیین ضرایب ثابت معادلات ون گناختن-معلم و گاردنر با استفاده از یک معادلۀ آماری تخمین نفوذپذیری غیر اشباع خاک
519
528
FA
محمد مهدی
خلوصی
دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آب گرایش سازههای آبی دانشگاه تهران
mm.kholoosi@ut.ac.ir
علی
رئیسی استبرق
0000-0003-4545-2310
دانشیار گروه سازههای آبی دانشگاه تهران
raeesi@ut.ac.ir
سعید
گوهری
استادیار گروه سازههای آبی دانشگاه بوعلی سینای همدان
s.gohari@basu.ac.ir
10.22059/ijswr.2015.56741
اطلاعات لازم در خصوص مقدار نفوذپذیری یک خاک در طراحی پروژههای عمرانی، بهخصوص سازههای هیدرولیکی، اهمیت بسیار زیادی دارد. تعیین مقدار آن برای خاکهای غیر اشباع در آزمایشگاه به صرف زمان طولانی و هزینة زیاد نیاز دارد. بنابراین ترجیح داده میشود با روشهای غیر مستقیم، مانند منحنی مشخصة آبخاک، به تعیین آن اقدام شود. این روشهای غیر مستقیم ضرایب ثابتی دارند که برای تعیین آنها به داشتن اطلاعات خاصی از منحنی مشخصة آبخاک، نظیر رطوبت در نقطة اشباع خاک و رطوبت باقیمانده، نیاز است. در پژوهش حاضر ابتدا با بررسی یک مدل آماری، که تابع رطوبت اشباع و باقیمانده نیست، ضرایب نفوذپذیری غیر اشباع خاک محاسبه شدند که دارای همبستگی مناسب با مدلهای مشهور در این زمینه بود. سپس، ضرایب ثابت تعدادی از معادلات تخمین نفوذپذیری به کمک این رابطة آماری تعیین شدند. نتایج حاکی از دقت بالای مدل پیشنهادی جهت تعیین این ضرایب بود.
رطوبت باقیمانده,ضریب همبستگی,منحنی مشخصة آبخاک,RMSE,RETC
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56741.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56741_bc8c1c55b2b8070e3d1695c8cc02a883.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
بررسی سناریوهای مختلف وضوح طیفی در برآورد ویژگی های هیدرولیکی خاک
529
544
FA
ابراهیم
بابائیان
دانشجوی دکتری گروه خاکشناسی دانشکدة کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران
e_babaeian@modares.ac.ir
مهدی
همایی
0000-0000-0000-0000
استاد گروه خاک شناسی دانشکدة کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران
mhomaee@modares.ac.ir
علی اکبر
نوروزی
استادیار سنجش از دور پژوهشکدة حفاظت خاک و آبخیزداری تهران
norouzi@itc.nl
10.22059/ijswr.2015.56742
توابع انتقالی خاک (PTFs) روشی غیر مستقیم برای برآورد ویژگیهای هیدرولیکی خاک به کمک اطلاعات زودیافت خاک است که غالباً شامل بافت، مادة آلی، و جرم ویژة ظاهری خاک هستند. در چند دهة گذشته، مطالعاتی در زمینة برآورد مشخصههای مبنایی از روی اطلاعات طیفی خاک در گسترة مرئی و مادون قرمز نزدیک (350ـ 2500 نانومتر) انجام شده است. برآورد ویژگیهای هیدرولیکی خاک به کمک رفتارسنجی طیفی خاک رویکرد نوینی است که چندان مد نظر قرار نگرفته است. در این پژوهش، قابلیت استفاده از توابع انتقالی طیفی (STFs) در قالب چهار سناریو شامل دادههای طیفی در مقیاس آزمایشگاهی (سناریوی 1)، دادههای طیفی در مقیاس سنجندة Sentinel-2 (سناریوی 2)، دادههای طیفی در مقیاس سنجندة ابرطیفی EnMap (سناریوی 3)، و مقایسة آنها با نتایجِ کاربرد توابع Rosetta و HYPRES (سناریوی 4) در مقیاسهای نقطهای و واحد نقشة خاک به منظور برآورد پارامترهای مدل معلمـ ونگنوختن بررسی شد. به منظور اشتقاق STFها، روش رگرسیون مرحلهای چندگانه و روش بوتاستراپ به کار رفت. بهترین نتایج برای برآورد پارامترهای مدل معلمـ ونگنوختن بهازای سناریوی 1 و 2 (متوسط برابر 382<sub>/</sub>0، 029<sub>/</sub>0، 061<sub>/</sub>0، 634<sub>/</sub>0 برای ، ، ، ) به دست آمد. همچنین، استفاده از سه سناریوی طیفی به بالاترین دقت در پیشبینی منحنی مشخصة رطوبتی (متوسط RMSR برابر 0337<sub>/</sub>0 سانتیمتر مکعب بر سانتیمتر مکعب) و هدایت هیدرولیکی خاک (متوسط RMSR برابر 015<sub>/</sub>1 سانتیمتر بر روز) در مقایسه با سناریوی چهارم انجامید. این نتایج نشان میدهد استفاده از اطلاعات با وضوح طیفی مختلف میتواند روشی غیر مستقیم و سریع و کمهزینه در برآورد ویژگیهای هیدرولیکی خاک، بهویژه در مقیاس بزرگ، باشد.
بازتاب طیفی,توابع انتقالی خاک,توابع انتقالی طیفی,منحنی مشخصة رطوبتی,معلمـ ونگنوختن
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56742.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56742_c79e24475e8f94f6deb222684d5e21e8.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
ویژگی های جذبی نیترات بر کربن فعال
545
553
FA
مصطفی
مارزی
دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی خاک پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
mostafamarzi@ut.ac.ir
محسن
فرح بخش
0000-0003-0305-3426
عضو هیئت علمی گروه علوم و مهندسی خاک پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
mfbakhsh@ut.ac.ir
کریم
شهبازی
0000-0001-7994-2559
عضو هیئت علمی مؤسسة تحقیقات خاک و آب کرج
shahbazikarim@yahoo.com
10.22059/ijswr.2015.56743
در این تحقیق توانایی کربن فعال (ساخت شرکت مریک) به منزلة جاذب برای خارجسازی نیترات از آبهای آلوده ارزیابی شد. برای این منظور سینتیک و همدمای جذب نیترات، اثر زمان تماس، غلظت اولیه، Ph، و دما در جذب نیترات بر کربن فعال بررسی شد. همچنین، خصوصیات سطحی کربن فعال به وسیلة FTIR و میکروسکوپ الکترونی مطالعه شد. از دو مدل سینتیکی سادهشدة شبهمرتبة اول و شبهمرتبة دوم برای توصیف دادههای سینتیکی و همچنین مدل فروندلیچ و لانگمویر برای توصیف دادههای همدمای جذب استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد مقدار جذب نیترات با زمان افزایش یافت و بعد از 10 دقیقه به حداکثر مقدار خود رسید. حداکثر جذب نیترات در pH خنثی بود و با افزایش یا کاهش pH میزان جذب کاهش یافت. مقدار جذب نیترات با کاهش دما افزایش یافت که میتواند نشاندهندة گرمازا بودن واکنش جذب نیترات بر کربن فعال باشد. مقایسة ضرایب تعیین معادلات برازششده نشان داد معادلة شبهمرتبة دوم (000<sub>/</sub>1 R<sup>2</sup>=) بهتر از معادلة شبهمرتبة اول (839<sub>/</sub>0 R<sup>2</sup>=) میتواند دادة سینتیکی جذب نیترات را توصیف کند. همدمای جذب بهخوبی با مدل لانگمویر توصیف شد (998<sub>/</sub>0 R<sup>2</sup>=) و حداکثر جذب 93<sub>/</sub>8 میلیگرم بر گرم کربن فعال بود.
جذب,سینتیک,کربن فعال,نیترات,همدما
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56743.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56743_6f3534525fea3ff0bd2ab9d89e9caf98.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
اثر سه سال آتشسوزی متوالی بر برخی از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی یک خاک جنگلی در اطراف دریاچه زریوار مریوان
555
565
FA
زاهد
شریفی
0000-0002-6079-4645
استادیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشکدة کشاورزی دانشگاه کردستان، سنندج
z.sharifi@uok.ac.ir
چیاکو
نظری
دانشجوی کارشناسی ارشد گروه جنگلداری دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه کردستان، سنندج
nazari.chiako@gmail.com
کیومرث
محمدی سمانی
استادیار گروه جنگلداری و مرکز پژوهش و توسعة جنگلداری زاگرس شمالی، دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه کردستان، سنندج
kyumarsmohammadi33@gmail.com
نقی
شعانیان
دانشیار گروه جنگلداری و مرکز پژوهش و توسعة جنگلداری زاگرس شمالی، دانشکدة منابع طبیعی دانشگاه کردستان، سنندج
n.shabanian@uok.ac.ir
10.22059/ijswr.2015.56744
این پژوهش به منظور بررسی اثر سه سال آتشسوزی متوالی بر برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک سطحی (0ـ 5 سانتیمتر) و خاک زیرسطحی (5ـ 10 سانتیمتر) در جنگل تپه درویش واقع در اطراف دریاچۀ زریوار مریوان انجام شد. تیمار شاهد نیز با شرایط یکسان در کنار منطقة سوخته و بدون اثر آتشسوزی انتخاب شد. از منطقة سوخته و شاهد هر یک سه نمونة تصادفی مرکب، از دو عمق یادشده، برداشته شد. نمونهها برای بافت خاک، pH، هدایت الکتریکی (EC)، ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC)، کربن آلی کل، نیتروژن کل و نیتروژن نیتراتی (NO<sub>3</sub><sup>-</sup>-N) و آمونیومی (NH<sub>4</sub><sup>+</sup>-N)، فسفر، پتاسیم، کلسیم، و منیزیم قابل دسترس و همچنین کربنات کلسیم معادل (TNV) با استفاده از روشهای استاندارد تجزیه شدند. نتایج نشان داد به طور عموم آتشسوزی بر ویژگیهای بررسیشدة خاک سطحی بیشترین اثر و بر خاک زیرسطحی اثری میانه دارد. هدایت الکتریکی و TNV با بیشترین میزان در خاک سوخته تغییرات شایان توجه از خود نشان دادند. همچنین، میزان قابل دسترس نیتروژن، پتاسیم، فسفر، کلسیم، و منیزیم پس از آتشسوزی افزایش یافت؛ در حالی که CEC در خاک سوختهشده در مقایسه با خاک شاهد بدون تغییر باقی ماند. میزان pH و مقدار کربن و نیتروژن کل خاک نیز افزایش اندکی در خاک سوختهشده از خود نشان دادند. همچنین بافت خاک با نشان دادن میزان کمتر رس در خاک سوختهشده سبک شد. در مجموع، نتیجه گرفته شد که آتشسوزی بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک اثر چشمگیری دارد و سبب کاهش کیفیت خاک اراضی جنگلی میشود.
آتش سوزی متوالی,خاک جنگلی,مریوان,ویژگی های فیزیکی و شیمیایی
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56744.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56744_5332f5520cf18a419d7cbb9cded433b1.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
اثر ماده آلی بر سینتیک تثبیت فسفر در چند خاک مختلف
567
577
FA
مصطفی
شیرمردی
0000-0001-6627-8468
دانشجوی دکتری گروه مهندسی علوم خاک دانشکدة مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
shirmardi@ardakan.ac.ir
حسن
توفیقی
دانشیار گروه مهندسی علوم خاک دانشکدة مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
htofighi@ut.ac.ir
10.22059/ijswr.2015.56745
در این بررسی اثر ماده آلی بر سینتیک تثبیت فسفر در چهار خاک مختلف مطالعه گردید. برای این کار خاکها با سطوح متفاوت کود دامی تیمار و به مدت دو ماه در اینکوبیتور نگهداری گردیدند. سپس خاکها با K2HPO4 به میزان mg P/kg45 تیمار و در اینکوبیتور در دمای 25 درجه سلسیوس به مدت 100 روز نگهداری شدند. در زمان-های صفر، 1، 5، 20، 50 و 100 روز از خاکها نمونهگیری و Olsen-P آنها اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که سرعت اکسایش ماده آلی و میزان فسفر آلی معدنی شده با میزان رس همبستگی منفی معنیداری داشتند. همچنین سرعت اکسایش کربن آلی با میزان کود آلی اضافه شده به خاکها افزایش یافت. بهعلاوه، فسفر موجود در کود دامی از قابلیت استفاده بالاتری نسبت به فسفر معدنی برخوردار بود. در حضور ماده آلی، سینتیک تثبیت فسفر تحت تأثیر از معدنی شدن فسفر آلی قرار گرفته شده و در هر زمان، برآیند اثرهای چهار فرآیند جذب در سطح، رسوب، غیرمتحرک شدن و معدنی شدن فسفر در دوره اینکوبیشن، سطح Olsen-P خاک را تعیین مینمایند. افزودن ماده آلی به خاک باعث افزایش بازیابی فسفر اضافه شده به خاک گردید، این اثر در زمانهای طولانیتر پس از افزودن فسفر آشکارتر بود.
تثبیت فسفر,سینتیک,فسفر آلی,کربن آلی,معدنی شدن
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56745.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56745_fa2b7fe57731def7fddd07bf1fd6ee1a.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
مقایسة تأثیر اکسید آهن نانو و غیر نانو بر گونهبندی و فراهمی فسفر در خاکهای آهکی
579
587
FA
سلمان
رئوف یزدی نژاد
دانشجوی کارشناسی ارشد رشتة علوم خاک دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
sa_raouf87@yahoo.com
امیر
فتوت
0000-0002-5551-7002
دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
afotovat@um.ac.ir
رضا
خراسانی
استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
khorasani@um.ac.ir
حسن
فیضی
استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه تربتحیدریه
hasanfeizi@yahoo.com
علیرضا
کریمی کارویه
0000-0002-3535-3952
استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
karimi-a@um.ac.ir
10.22059/ijswr.2015.56746
رفتار شیمیایی فسفر در خاک تابعِ پیچیدهای از عوامل مختلف از جمله اکسیدهای آهن است. هدف این پژوهش بررسی تأثیر اندازه (نانو و غیر نانو) و غلظت ذرات اکسید آهن بر گونهبندی و فراهمی فسفر برای گیاه بود. پژوهش به صورت طرح آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح پایة کاملاً تصادفی در چهار تکرار و پنج سطح اکسید آهن غیر نانو و پنج سطح اکسید آهن نانو (0، 500، 1000، 5000، 10000 mgkg<sup>-1</sup>) انجام پذیرفت. گونهبندی فسفر به روش عصارهگیری پیدرپی انجام شد. کاربرد نانوذرات اکسید آهن باعث کاهش معنادار فسفر اولسن در نمونهها شد و در تیمار 5000 mgkg<sup>-1</sup> مقدار فسفر اولسن از 3 میلیگرم بر کیلوگرم در تیمار شاهد به 9<sub>/</sub>0 میلیگرم بر کیلوگرم کاهش یافت؛ در حالی که این تغییر در مورد اکسید آهن غیر نانو معنادار نشد. کاهش معنادار در شکلهای Ca2-P و Ca8-P با تغییرات اندازه و غلظت اکسید آهن مشاهده شد که این کاهش در تیمارهای نانو شدیدتر بود. تغییرات شکل Ca10-P در تیمارها معنادار نشد. تغییرات شکل Fe-P با تغییر غلظت آهن معنادار شد؛ اما شکل O-P فقط در تیمار 10000 اکسید آهن نانو معنادار شد. با توجه به تأثیر اندازة ذرات اکسید آهن بر رفتار شیمیایی فسفر در خاک، به نظر میرسد باید به آثار جانبی کاربرد نانوذرات اکسید آهن در خاک توجه ویژهای کرد.
فسفات آهن,فسفات کلسیم,فسفر محبوس,فسفر معدنی
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56746.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56746_6ecbe051f7fc98e5b1fdfd4f9944a821.pdf
دانشگاه تهران
تحقیقات آب و خاک ایران
2008-479X
2423-7833
46
3
2015
09
23
ارزیابی کمی و کیفی توان تولید اکسین (IAA) برخی سویههای سیانوباکتر جداسازی شده از شالیزارهای استان گیلان
589
596
FA
صاحب
سودایی مشایی
0000-0001-7129-6601
دانشجوی دکتری بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک دانشگاه تبریز
ssoodaie78@gmail.com
ناصر
علی اصغرزاد
استاد بیولوژی خاک گروه علوم خاک دانشگاه تبریز
naliasghar@yahoo.com
قربانعلی
نعمت زاده
استاد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و پژوهشکدة ژنتیک و زیست فناوری طبرستان
gh.nematzadeh@sanru.ac.ir
ندا
سلطانی
دانشیار پژوهشکدة علوم پایة کاربردی جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی
soltani6@yahoo.com
10.22059/ijswr.2015.56747
سیانوباکترها گروهی از پروکاریوتها هستند که از نظر پتانسیل تولید مواد محرک رشد گیاه، بهویژه در زمینة تولید هورمونهای گیاهی، کمتر دربارة آنها تحقیق و مطالعه شده است. در این تحقیق توان تولید ایندول استیک اسید (IAA) سویههای سیانوباکتریایی جداسازیشده از شالیزارهای استان گیلان به طور کمّی و کیفی ارزیابی و پتانسیل آنها بر شاخصهای جوانهزنی بذرهای برنج بررسی شد. نتایج نشان داد توان تولید هورمون IAA در چند جدایة سیانوباکترهای شناساییشده وجود دارد. در تیمار بدون اسید آمینة الـ تریپتوفان جدایههای GGuCy-34 و GGuCy-42 به ترتیب 98<sub>/</sub>14 و 83<sub>/</sub>10 میکروگرم IAA بر میلیلیتر بر کلروفیل <em>a</em>، در تیمار 100 میلیگرم بر میلیلیتر الـ تریپتوفان جدایههای GGuCy-34 و GGuCy-15 و GGuCy-42 به ترتیب 7<sub>/</sub>23 و 46<sub>/</sub>17 و 81<sub>/</sub>15 میکروگرم IAA بر میلیلیتر بر کلروفیل <em>a</em>، و در تیمار 500 میلیگرم بر میلیلیتر الـ تریپتوفان جدایههای GGuCy-15 و GGuCy-16 به ترتیب 16<sub>/</sub>29 و 61<sub>/</sub>21 میکروگرم IAA بر میلیلیتر بر کلروفیل <em>a</em> بیشترین مقادیر اکسین (IAA) را تولید کردند. نتایج نشان میدهد تولید میزان IAA به نوع جدایه و شرایط محیط کشت بستگی کامل دارد. انرژی و سرعت جوانهزنی بذرها تحت تأثیر سویههای GGuCy-25، GGuCy-42، GGuCy-41، GGuCy-26، و GGuCy-50 و وزن خشک ریشهچه و ساقهچه در بذرهای تلقیحشده با سویههای GGuCy-42، GGuCy-50، و GGuCy-25 بیشترین افزایش را داشته است.
ایندول استیک اسید,برنج,تریپتوفان,جوانهزنی,سیانوباکتر
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56747.html
https://ijswr.ut.ac.ir/article_56747_f0f8387f35509889da534b7afe60b19d.pdf