%0 Journal Article %T بررسی پیامدهای احداث سد آبی بر کشاورزان ساکن در نوار شمالی استان گلستان: مورد مطالعه سد شیرین‌دره %J تحقیقات آب و خاک ایران %I دانشگاه تهران %Z 2008-479X %A کلانتری, خلیل %A اسدی, علی %A عادلی ساردوئی, محسن %A مخت, سارا %D 2022 %\ 06/22/2022 %V 53 %N 4 %P 871-884 %! بررسی پیامدهای احداث سد آبی بر کشاورزان ساکن در نوار شمالی استان گلستان: مورد مطالعه سد شیرین‌دره %K سد مخزنی شیرین‌دره %K اراضی زراعی آبی %K ایستگاه‌های پمپاژ %K تامین آب %K روستاهای حاشیه رودخانه %R 10.22059/ijswr.2022.330866.669081 %X منافع اقتصادی حاصل از سدها بیشتر از هزینه‌های ساخت آنها تصور شده و از این‌رو یک دلیل منطقی برای ساخت سدها در سراسر دنیا فراهم ساخته است. با این وجود مشخص شده است که ساخت این سازه‌های دست ساز بشر اثرات منفی برای ساکنین در حاشیه رودخانه‌هایی که سدها در مسیر آن احداث شده‌اند نیز به همراه داشته است. از اینرو مقاله حاضر با هدف بررسی اثرات احداث سد شیرین‌دره بر وضعیت کشاورزی اراضی تحت پوشش ایستگاه­های پمپاژ حاشیه رودخانه اترک صورت پذیرفته است. به­منظور دستیابی به این هدف، این مطالعه به‌صورت کتابخانه­ای و میدانی انجام شد و داده‌های مورد نیاز با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری گردید. روایی محتوایی ابزار تحقیق با نظر­خواهی از اساتید گروه مدیریت و توسعه کشاورزی دانشگاه تهران و گروه جغرافیای دانشگاه پیام نور-مرکز گنبد تایید گردید و پایایی آن نیز پس از انجام پیش‌آزمون از طریق ضریب آلفای کرونباخ بدست آمد که مقدار آن برای بخش‌های مختلف پرسشنامه بالاتر از 7/0 که حاکی از مناسب بودن ابزار اندازه­گیری بود. جامعه آماری تحقیق حاضر دو گروه روستائیان و متولیان ایستگاه­های پمپاژ مستقر در حاشیه رودخانه بودند. حجم نمونه برای جامعه آماری روستائیان (2417 خانوار) با استفاده از فرمول کوکران تعداد 160 نفر بود و نمونه­گیری به روش طبقه­ای با انتساب متناسب انجام گرفت و همچنین از طریق سرشماری تعداد 14 نفر از متولیان ایستگاه­های پمپاژ آب بهره­برداری شده مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاکی از تفاوت معنی­داری بین وضعیت کشاورزی از دیدگاه روستائیان و متولیان ایستگاه­های پمپاژ قبل و بعد از احداث سد بود. نتایج تحلیل عاملی اثرات مثبت نشان داد که پنج عامل اثرات اجتماعی، کشاورزی، زیست­محیطی، اقتصادی و مکانیزاسیون در مجموع 21/62 درصد از واریانس را تبیین کرده­اند. نتایج تحلیل عاملی اثرات منفی سد شیرین‌دره نیز نشان داد، چهار عامل اثرات فیزیکی، شیمیایی، اجتماعی و زیست­محیطی 95/65 درصد کل واریانس را تبیین کرده است. با توجه به اینکه ایستگاه‌های پمپاژ مساحت زمین‌های آبی و تولیدات آنها را افزایش داده، پیشنهاد می‌شود آنها را مجهز به تاسیسات جانبی از جمله سیستم آبیاری تحت فشار و آببندان‌ها نموده تا شرایط صرفه‌جویی در منابع آبی محدود منطقه، آبیاری اراضی زراعی بیشتر و اهداف گسترش شیلات (پرورش ماهیان سرد آبی و گرم آبی) در منطقه محقق شود. %U https://ijswr.ut.ac.ir/article_89404_0686afaebd276d0a20a0e77dad6c3344.pdf