%0 Journal Article %T ارزیابی روش‌های داده‌کاوی و مدل‌های تجربی مبتنی بر دما-تشعشع در برآورد تبخیر از تشت (مطالعه موردی: شرق دریاچه ارومیه) %J تحقیقات آب و خاک ایران %I دانشگاه تهران %Z 2008-479X %A مونس خواه, وحید %A صمدیان فرد, سعید %A هادی, معین %D 2020 %\ 11/21/2020 %V 51 %N 9 %P 2337-2348 %! ارزیابی روش‌های داده‌کاوی و مدل‌های تجربی مبتنی بر دما-تشعشع در برآورد تبخیر از تشت (مطالعه موردی: شرق دریاچه ارومیه) %K تبخیر از تشت %K جنسن-‌هیز %K داده‌کاوی %K دما %K مدل‌سازی %R 10.22059/ijswr.2020.302179.668603 %X تبخیر از تشت نقش مؤثری در مدیریت منابع آب دارد. ولی به­دلیل اثرات متقابل متغیر­های هواشناسی در محاسبه تبخیر، روابط غیرخطی متعددی ارائه شده است که با توجه به شرایط اقلیمی هر منطقه کارآیی آن­ها قابل بحث است. لذا در مطالعه حاضر، کارآیی روش­های تجربی مبتنی بر دما-تشعشع و روش­های داده‌کاوی رگرسیون ماشین بردار پشتیبان (SVR)، رگرسیون فرآیند گاوسی (GPR) و نزدیکترین همسایگی (IBK) تحت 10 سناریو مختلف حاصل از ترکیب عوامل هواشناسی در پیش­بینی و مدل­سازی تبخیر از تشت در 5 ایستگاه منتخب در شرق حوضه دریاچه ارومیه بررسی شد. برای ارزیابی نتایج از شاخص­های آماری NRMSE و MAPE استفاده شد. به­منظور مدل­سازی پارامتر­های مؤثر در تبخیر از تشت، میزان تأثیر هریک از پارامتر­ها با استفاده از روش تجزیه به مؤلفه­های اصلی از طریق مقادیر همبستگی پارامتر­ها با میزان تبخیر از تشت محاسبه گردید. نتایج نشان داد در بین متغیرهای هواشناسی موردبررسی، دما بیشترین و سرعت باد و بارش کمترین تأثیر را در مدل­سازی دارند. همچنین در بین روش­های تجربی، روش جنسن-­هیز دارای بالاترین دقت بود. علاوه بر این، در بین روش­های داده­کاوی نیز روش SVR در ایستگاه­های تبریز، سراب و هریس و روش GPR در ایستگاه­های بستان­آباد و مراغه در مقایسه با سایر روش­ها دقت بالاتری داشتند. به­طور کلی در تمام ایستگاه­ها دقت بهترین سناریوی روش­های داده­کاوی بالاتر از بهترین روش تجربی بود. در شرایط محدودیت داده نیز روش جنسن­-هیز دقت مطلوبی داشت. همچنین، علی­رغم دقت پایین روش IBK نسبت به سایر روش­های داده­کاوی، این روش با متغیر­های ورودی کمتری به بالاترین دقت خود در مدل­سازی تبخیر می­رسد. %U https://ijswr.ut.ac.ir/article_77045_660869d2c0368a0a646f550091700c36.pdf